Maikling Kwento: Pangangaroling

PANGANGAROLING

Maikling kwento ni Greg Bituin Jr.

"Tay, marami na namang mangangaroling ngayon kasi malapit na po ang Pasko. Nais kong sumama sa mga kaibigan ko sa pangangaroling." Ito ang sabi ni Utoy sa kanyang ama minsang pauwi na sila galing sa pamamalengke.

"Alam mo, anak, nakikita ko nga na kahit sa mga dyip pag papasok ako sa trabaho ay marami nang nangangaroling. Tutugtog ng dala nilang tambol, kasama ang anak na nakatali ng balabal nila sa balikat, aawit ng pamasko, at hihingi ng limos. Hindi na iyon ang nakagisnan kong Pasko."

"Bakit po, Tay?"

"Kasi, sa amin noon, pupunta kami sa bahay-bahay na parang manghaharana. Barkadahan kami, nakasuot ng disente, at pagtapat sa bahay ng kakilala namin ay aawit kami ng kantang 'Sa may bahay'. Natutuwa naman ang inaawitan namin kaya nagbibigay sila ng malaki-laking halaga bilang pakikiisa sa diwa ng kapaskuhan. Ibang-iba ngayon, anak, na kaya ka lang namamasko ay dahil hirap ka sa buhay. Tulad ng nakikita ko pag papasok ako at uuwi galing sa trabaho. Hindi gayon ang nais kong pasko, bagamat para sa kanila, malimusan lang sila ay malaking bagay na dahil nagugutom ang kanilang pamilya. Kung sasama kang mngaroling, dapat hindi ka mukhang namamalimos. Anak, ang diwa ng kapaskuhan ay pagbibigayan, pagmamahalan, hindi pamamalimos. Bagamat hindi naman masamang manlimos. Masama lang tingnan."

"Ano po ba, 'Tay, ang dapat naming gawin pag mangangaroling. Baka pag maganda ang suot namin, sabihin sa amin, patawad. Baka hindi pa maniwala na namamasko kami."

"Mamasko ka, anak, sa mga ninong mo, sa mga kakilala natin. Palagay ko, anak, huwag kang basta tumapat lang sa bahay ng kung sino. Dapat, anak, ang pangangaroling ay hindi parang nanghihingi tayo ng limos. Kahit mahirap lang tayo, anak, nais kong makita pa rin nila at maramdaman din natin na may dignidad pa rin tayo bilang tao. Taong nirerespeto at hindi minamata ng ibang tao. Iyon lang naman, anak."

"Salamat po, Tay, sa payo ninyo. Sabihan ko ang mga kalaro ko na kung mangangaroling kami ay mag-ayos din po kami ng suot, para po di kami magmukhang kawawa na walang pera. Salamat po, Tay."

“Salamat din, anak, at nauunawaan mo ang nais kong sabihin. Ingat lagi kayo ng mga kalaro mo sa pangangaroling, at huwag sana kayong makikipag-away, ha. Isipin mo lagi ang diwa bakit kayo nangangaroling.”

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), Disyembre 16-31, 2020, pahina 14.

Mula Smokey Mountain hanggang Happy Land

Litrato mula sa internet. CTTO (Credit to the owner).

MULA SMOKEY MOUNTAIN HANGGANG HAPPY LAND

Munting saliksik at sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Ilan sa mga kasapi ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) ay nakatira sa Happyland sa Brgy. 105 sa Tondo, Maynila. Sinasabing ito ang kilalang Smokey Mountain noon, o yaong bundok-bundok na basura, na kaya tinawag na Smokey Mountain ay dahil sa nakasusulasok na amoy ng sunog na basura rito.

Paano nga ba ito tinawag na Happy Land, o sa wikang Tagalog ay Masayang Lupain? Gumanda na nga ba ang buhay ng mga maralitang nakatira rito kaya masaya na sila't tinawag itong Happy Land? 

Subalit batay sa pananaliksik, ang pinagmulan ng salitang Happy Land ay hindi Ingles, kundi ito'y salitang Bisaya na HAPILAN, na ibig sabihin ay lugar na mabaho dahil sa basura. Ganito ipinaliwanag ito sa isang akdang nakita ko sa internet. "The name “Happyland” is derived from the Visayan dialect’s name for smelly garbage: Hapilan, a slum made up of many mini dumpsites put together. The most common type of trash seen here is from the large fast food chain in Philippines Jollibean, where the scavenger sort the different types of packaging and leftover food from cups to straws to spoons.The leftover food gets recooked into ‘pag pag’ and is actually re-consumed by the scavengers."

Ayon sa pananaliksik, tinanggal na ang Smokey Mountain sa Tondo, subalit lumikha naman ng isang bagong Smokey Mountain na naging tirahan ng mga walang matirahan, na animo'y naging kampo na ng mga nagsilikas sa kung saan-saan at doon nakakita ng pansamantala, kundi man, pirmihang matutuluyan. Bukod sa Hapilan ay may tiatawag pa umanong lugar na Aroma. O marahil iba pang katawagan iyon dahil sa amoy o aroma ng lugar.

Maraning maliliit na tambakan ng basura sa lugar. At ang karaniwan ummanong basura roon ay mula sa mga pagkaing itinapon na o tira-tira mula sa mga fast food, tulad ng Jollibee, kung saan pinipili ng mga magbabasura ang iba't ibang nakabalot at tira-tirang pagkain. Ang mga tira-tira, o yaong hindi naubos, ay ipapagpag muna upang bakasakaling malaglag ang anumang dumi, halimbawa sa tirang pritong manok. Tapos ay huhugasan ito at muling iluluto. Dahil ipinagpag muna kaya tinawag na PAGPAG ang mga pagkaing ito.

Kung nakapunta ka na rito, o sa mga lugar na malapit dito, maraming itinitindang pritong manok, na kung kinain mo'y para ka na ring nasa Jollibee. Subalit pagpag na pala iyon.

Sa hirap ng buhay at nasa sentro ka pa ng kapital ng bansang Pilipinas, gayon ang buhay ng mahihirap na tao roon. Namumulot ng basura subalit namumuhay ng marangal. Mahirap man, kapit man sa patalim, subalit doon nila binuo ang kanilang pamilya at mga pangarap. Sa kabila ng hirap, nakakangiti, na animo'y paraiso kaya tinawag na Happy Land. Tanda nga ba iyon ng pagiging resilient ng mga Pinoy, o dahil wala na silang mapuntahan, kaya kahit ayaw nila roon ay nagiging kontento na rin doon. Marahil, naiisip nila, nabubuhay man silang mahirap, subalit may dignidad. Ika nga sa awitin ni Freddie Aguilar:

"Ako'y anak ng mahirap

Ngunit hindi ako nahihiya

Pagka't ako'y mayroon pang dangal

Di katulad mong mang-aapi."

Nawa’y maging tunay na masaya o happy ang mga taga-Happy Land. Hangad kong matagpuan nila rito ang pangarap na kaalwanan at kaginhawaan, at kapayapaan ng kanilang puso. At sana’y hindi na maging tapunan ng basura ang kanilang lugar.

Pinaghalawan:

https://ph.theasianparent.com/teach-kids-genuine-compassion

https://www.lydiascapes.com/happyland-philippine-slums-in-manila/

https://glam4good.com/they-call-this-happy-land-a-heartbreaking-view-from-inside-manila-slums-on-thanksgiving-day/

* Ang akdang ito'y unang nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Oktubre 16-31, 2020, pahina 14-15.    

Kwento: Nawalan ng trabaho dulot ng pandemya

NAWALAN NG TRABAHO DULOT NG PANDEMYA

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

"Noong mag-lockdown, nahinto kami sa produksyon sa pabrika dahil hindi kami makapasok sa trabaho. Hindi ko malaman ano ang gagawin. Paano na kami ng aking pamilya? Ang kakarampot kong sahod ay di sapat lalo't nangungupahan lang kami ni misis, kasama ng apat naming anak." Ito ang sabi ni Mang Inggo nang unang linggo ng lockdown at hindi sila pinayagang magbiyahe patungo sa trabaho.

Wala na kasing pinayagang makalabas ng bahay noon, kaya pati mga nagtatrabaho, sa pabrika man iyan, sa opisina, sa pamamasada o maging tindera sa palengke, ay napatigil sa pagtatrabaho. Ayon naman sa pamahalaan, kailangan mag-lockdown upang labanan ang COVID-19. 

Ang mga maralita nga ng San Roque sa Lungsod Quezon ay nagrali na dahil sila'y nagugutom. Gutom ang dulot ng lockdown. Gutom dahil di makalabas upang makadiskarte ng pang-ulam. Di makakain si Bunso. Mabuti kung may natitira pa silang salaping pambili sa tindahan. Subalit kahit pagbili sa tindahan ay pahirapan din dahil nga hindi sila makalabas.

Si Mang Tune na drayber ng dyip ay naghihimutok dahil hindi na sila makapamasada. Ang nangyari ay tambay na lang sila sa looban. Naaabutan lang ng may malasakit. Ang ayudang bigay ng pamahalaan ay di naman sapat. Ang iba’y nabibigyan ng salapi, habang ang iba’y nabibigyan ng grocery na pang-ilang araw lang, na tulad ng ibinibigay sa mga nasunugan. Limang kilong bigas, ilang delatang sardinas, ilang noodles, kape, asukal, nadagdagan lang ng alkohol at face mask.

“Anong dapat nating gawin?” Sabi ni Mang Igme sa kanyang mga kapitbahay. “Hindi tayo makalabas. Gutom ang aabutin natin nito?” 

Kaya nagkaisa ang mga magkakapitbahay, sa pamamagitan ng HOA nila, upang pag-usapan ang mga hakbang na dapat gawin. Di makapag-patawag ng pulong ang HOA dahil lockdown. Walang makalabas. Gayunman, nagawan nila ng paraang makapagpulong, nang isa-isa silang magpuntahan sa bahay ni Mang Kanor, ang pangulo ng HOA.

Ayon kay Mang Kanor, “Dalawang dahilan lamang upang bigyan tayo ng pamahalaan ng makakain, pag panahon ng gera at pag panahon ng kalamidad. Ngayong idineklara ng pamahalaan ang lockdown, ito’y nasa linya ng kalamidad, kaya dapat bigyan nila tayo ng ayuda upang hindi magutom ang ating pamilya. “

Sa ganitong punto ay napagkaisahan nilang sumulat sa pamahalaan upang bigyang katugunan ang kanilang kalagayan.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Oktubre 16-31, 2020, pahina 16.

Ilang tanaga

ILANG TANAGA

I

bakit ba kinakapos

kaming mga hikahos

bakit laging hikahos

ang dukhang kinakapos

urong-sulong ang diwa

walang kumakalinga

lalo't di masawata

ang kahirapang lubha

bakit kami'y iskwater

sa bayang minamarder

ng hinalal na lider

na tila isang Hitler

laksa-laksa’y namatay

kayraming humandusay

inosente'y pinatay

naglutangan ang bangkay

II

puting-puting buhangin

nang tayo’y paunlarin

ngunit kung iisipin

may planong alanganin

City of Pearl malilikha

uunlad daw ng bansa;

ang nananahang dukha

kaya’y ikakaila

dukha’y mapapaalis

tiyak madedemolis

sa planong hinuhugis

ng burgis na mabangis

* Unang nalathala sa Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang organisasyong Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Oktubre 16-31, 2020, pahina 20.

Ako'y tibak

Ako'y tibak

ako'y tibak na wala sa dulo ng bahaghari

pagkat nakikibakang ang kasama'y dukhang uri

upang lupigin ang bata-batalyong naghahari

upang pagsasamantala't pang-aapi'y mapawi

adhika'y karapatan ng tao't ng kalikasan

naggugupit ng plastik, inaaral ang lipunan

nageekobrik, bakit may mahirap at mayaman

magbukod ng basura, maglingkod sa sambayanan

hangad na maitayo ang lipunang makatao

na walang pagsasamantala ng tao sa tao

dukha man, karapatang pantao'y nirerespeto

bawat isa'y makipagkapwa, may wastong proseso

isinasabuhay ko ang proletaryong hangarin

upang pagsasamantala't pang-aapi'y durugin

sa kabila ng karukhaa'y may pag-asa pa rin

tayo'y magekobrik, bulok na sistema'y baguhin

ako'y karaniwang tao lang na hilig ay tula

na sinusulat ay buhay ng manggagawa't dukha

nasa Kartilya ng Katipunan nga'y nakatala

ang niyakap kong prinsipyo't tinanganang adhika

- gregoriovbituinjr.

Pagninilay sa aking lungga

Pagninilay sa aking lungga

minsan nga ako'y di mapakali sa aking lungga

lalo na't sugat ng alaala'y sinasariwa

upang itala ang buhay ng binabalewala

bakasakaling makaahon sa danas na sigwa

kayraming litrato ng mga balyenang tumirik

ang mata dahil kumain ng sangkaterbang plastik

paano ba magtutulungan sa pageekobrik

nang masagip ang kalikasan sa kanyang paghibik

oo, pangarap ko'y makaahon, di ang makahon

sa nadamang kahungkagang sa puso'y lumalamon

mabuti nang sumagasa sa bangin ng kahapon

kaysa dumaluhong pa ang kaburyungan ng ngayon

matutunton pa kaya ng lakan ang kanyang dayang

na matagal nang nawala't may iba nang hinirang

matutulungan ba ang mga pesanteng hinarang

ang karapatan sa lupang dapat nilang malinang

narito man ako sa aking lungga, nagmamasid

katiwalian at karahasan ay nababatid

karapatan ay ipagtanggol, huwag maging umid

ang hustisya'y ipaglaban, buhay man ay mapatid

- gregoriovbituinjr.

Pinakapahinga ko sa trabaho ang pagtula

Pinakapahinga ko sa trabaho ang pagtula

pinakapahinga ko sa trabaho ang pagtula

sa maghapong paggawa'y pahinga na ang pagkatha

magninilay-nilay kahit na sa panahong putla

agad isinusulat anumang nasa gunita

minsan, maghapon ang pagpapako't pagmamartilyo

magdidilig, mga tanim ay inaasikaso

at minsan naman, maglaba, magluto't maglampaso

o kaya'y magsalin ng akdang naroon sa libro

habang trabaho'y ginagawa, ay may naninilay

ang ina'y nasa piitan, ang anak ay namatay

aktibista ang nanay na sa anak napawalay

dahil ba aktibista, ang hustisya na'y di pantay

pagpupugay doon sa nars na maganda'y ginawa

nagpaanak sa kalsada ng inang namumutla

di sila dapat makaligtaan sa bawat tula

tuloy muna ang trabaho't mamaya na kakatha

- gregoriovbituinjr.

Mga paksa sa pagkatha

Mga paksa sa pagkatha

paano nga bang kinakatha ang hibik ng puso

habang naninilay ang mga ugaling hunyango

at nanonokhang habang may pinunong kapit tuko

di lumpo ang panitik habang iba'y pinayuko

inaakdang buong tigib ang samutsaring paksa

sinasapuso ang bawat daing ng maralita

pinapaksa ang kasanggang hukbong mapagpalaya

at paglilingkod kasama ang uring manggagawa

matematika, astronomiya, pageekobrik

aktibo, aktibismo, tahakin man ay matinik

sistemang bulok, hustisyang panlipunan, paghibik

makata, tula, nasa loob ay sinasatitik

pluma ang gatilyo ng bawat paksang susulatin

nasa diwa'y punglong sa mapang-api'y patagusin

aklat, sakripisyo't danas ang kaluban kong angkin

layuning sistemang mapagsamantala'y kikitlin

pakikipagkapwa't pagpapakatao'y nilayon

na aking tinataguyod bilang dakilang misyon

upang iyang bulok na sistemang tunay na lason

ay durugin sa mga akda't mawala paglaon

- gregoriovbituinjr.

Ang kalagayan ng mga locally stranded individuals (LSI)

ANG KALAGAYAN NG MGA LOCALLY STRANDED INDIVIDUALS (LSI)

Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Napabalita sa telebisyon, radyo at pahayagan, lalo na sa social media, ang tinatawag na locally stranded individuals o LSI. Sumulpot ang ganitong penomenon nito lamang panahon ng pandemya. 

Ayon sa balita, mayroon nang 8,408 LSI na pawang nasa Kamaynilaan na nais nang pauwiin ng pamahalaan sa kani-kanilang lalawigan. 

Sa pagtitipon ng mga LSI, halimbawa sa loob ng Rizal Memorial Stadium, hindi nasusunod ang social distancing, o yaong pamantayang dapat ay isang metro ang layo sa bawat isa. Habang ang karamihan sa kanila ay nagsusuot naman ng face mask at face shield, malinaw na hindi nila napapanatili ang ligtas na distansya mula sa bawat isa. Sa dami ba naman ng tao, paano nga ba ang pagdisiplina sa kanila, habang karamihan sa kanila, bukod sa nais nang makauwi, ay pagod na, kaya kung saan-saan na lang isinasalampak ang kanilang pagal na katawan.

Paulit-ulit ngang binigyang diin ng mga opisyal ng kalusugan ang kahalagahan ng paglayo ng pisikal at iba pang mga hakbang sa kaligtasan upang maiwasan ang anumang impeksyon sa coronavirus. Ang pagbawas ng mga paghihigpit sa usaping ito ay pinangangambahan na maging sanhi ng pagkakaroon ng coronavirus sa kalusugan ng mamamayan at sa ekonomiya.

Maaaring kumalat ang virus dahil sa mga malawakang pagtitipon tulad nito at maaaring mahirap nang malaman at masubaybayan kung sino ang maaaring magkasakit sakaling may mga taong nahawahan ng COVID-19.

Umapela si Joseph Escabo, pinuno ng Hatid Tulong Program ng pamahalaan, para sa pag-unawa matapos na maging viral ang mga larawan ng mga LSI sa mataong Rizal Memorial Stadium.

"Noong nakaraang araw, lahat ng mga taong 'yun ay nasa kalsada… Kailangan mo ng pagbibigay ng desisyon upang mabigyan ng maayos na kanlungan ang kababayan nating LSIs. Kung lumabag man po kami sa isyu ng social distancing, kailangan nating ipakita ang simpatya, pag-unawa at pag-aruga sa ating mga kababayan," sabi ni Escabo.

Pinag-aaralan din ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) ang kalagayan ng mga LSI upang makagawa ng nararapat na tulong upang hindi sila mapabayaan ng pamahalaan.

Dahil sa pandemya, dumarami na ang mga LSI tulad sa labas ng Libingan ng mga Bayani at sa loob ng Rizal Memorial Stadium. Tila isa nang bagong penomenon ang usapin ng LSI sa bansa. Dahil sa pandemya, marami sa kanila'y natutulad sa mga maralitang iskwater na walang tahanan, walang matuluyan, at marahil ay wala na ring panggastos.

Isa ang kwento ni Michelle Silvertino, 33, na namatay habang nag-aabang ng masasakyang bus sa Pasay patungo sa Camarines Sur. Dahil walang masakyan, ilang araw siyang naghintay sa Pasay, at nagbabaka-sakaling may masakyan. Subalit dahil marahil wala nang sapat na pera, nagutom na, gininaw, walang matulugan kundi sa bangketa, at marahil iyon na ang kanyang ikinamatay. Ang kanyang kwento ang marahil nag-udyok sa pamahalaan na tingnan ang kaso ng mga LSI.

Kasama na riyan ang mga manggagawang nakatira na lamang sa kalye nang mawalan ng trabaho dahil sa pandemya, at pinalayas sa mga inuupahan nilang kwarto o apartment dahil wala na silang pambayad. Silang umaasa pa ring makabalik sa trabaho kaya hindi makauwi ng kanilang probinsya.

Sila'y ilan lang sa dumaraming maralitang hindi na alam kung saan titira. Marahil dapat silang organisahin upang sama-sama nilang maipaglaban ang kanilang karapatan at sama-samang singilin ang pamahalaang ito sa mga kapalpakan nito upang matiyak sanang napapangalagaan ang kanyang mga mamamayan.

Mga pinaghalawan:

https://cnnphilippines.com/news/2020/7/25/LSI-homecoming-Rizal-Memorial-Sports-Complex.html?fbclid=IwAR3-DOUrXGyD-yQp9i9_3xES-8RGGRPhSURks4YfKPgpcI_pZUiAfhbxTqc

https://newsinfo.inquirer.net/1331451/more-stranded-individuals-to-be-sent-home

https://newsinfo.inquirer.net/1289335/stranded-mother-dies-after-waiting-for-bus-ride-to-camarines-sur-at-edsa-footbridge

* Unang nalathala ang artikulong ito sa Taliba ng Maralita, opisyal na publikasyon ng pambansang organisasyon ng Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Oktubre 1-15, 2020, pahina 14-15.

Ang mga cactus na parang terra cotta warriors

nilagay sa sanga ng dragonprut ang mga cactus

nahahilera silang animo'y kawal na lubos

animo'y terra cotta warriors ang pagkakaayos

na kung may labanan ay di mo basta mauubos

O, kaygandang pagmasdan ng mga cactus na iyon

sa pabula nga'y mapagsasalita sila roon

na pawang mga mandirigmang naligaw lang doon

di upang lumaban kundi magpahinga't limayon

napakaayos ng kanilang pagkakahilera

bagamat mga cactus ay di naman namumunga

mahal man pag binili'y maganda naman sa mata

animo sa iyong bahay ay may mga bantay ka

mga mandirigmang cactus, huwag munang sumugod

alamin muna anong isyung itinataguyod

karapatan ba ng kapwa'y sasagasaang lugod

kung walang katuturan ay huwag magpakapagod

- gregoriovbituinjr.

* kuha ang mga litrato sa Living Gifts Nursery na hardin ng samutsaring cactus sa Barangay Alno, La Trinidad, Benguet, 10.10.2020

Una lagi ang prinsipyo

una lagi ang prinsipyo kaysa anumang lambing

ito'y napagtanto ko sa kwarantinang dumating

bawal tumambay sa inumang may pagiling-giling

pagkat tibak akong may paninindigang magaling

kahit sa basura'y may prinsipyo ring sinusunod

nabubulok at di nabubulok dapat ibukod

maging pageekobrik ay aking tinataguyod

gawaing pangkalikasa'y isa ring paglilingkod

bilang kawal ng paggawa, una lagi'y prinsipyo

pagkat narito ang buod ng diwa't pagkatao

di raw makakain ang prinsipyong sinasabi ko

ngunit di masarap kumain kung walang prinsipyo

makakain mo ba ang galing sa katiwalian?

masarap ba ang ninakaw mo sa kaban ng bayan?

masarap kumain kung galing sa pinaghirapan

lalo't wala kang inapi't pinagsamantalahan

ito ang niyakap ko bilang tao't aktibista

una ang prinsipyo't tungkulin sa bayan at masa

sa pagsusulat man o tumitinding binabaka

prinsipyo'y di ko tatalikdan kahit may problema

- gregoriovbituinjr.

Mga tinakdang apakan sa lansangan

isang metrong social distancing ay ginawang tanda

sa daanan, sa bangketa, kainan, talipapa

upang doon tatapak ang tao nang di mahawa

pagkat pag napabahing ang katabi, ay, kawawa

ito na'y ginawang paraan ng social distancing

sa pagpara ng dyip, sa botika kung may bibilhin

kahit manliligaw ng dalaga'y di makatsansing

apakan mo ang bilog ngunit huwag kang babahing

samutsaring bilog, may nakasulat pa sa sahig

iba't ibang disenyo, ingat lang sa mang-uusig

tumalima na lang, sa payak na bilog tumindig

habang sa naka-facemask na dalaga'y nakatitig

lipat agad pag may umabante't nakasakay na

abante pag sa botika'y nakabili na sila

ganyan sa panahon ngayon pagkat may kwarantina

para walang gulo, kailangan ang disiplina

- gregoriovbituinjr.

Ang bantayog ni Bonifacio sa Ibaloi garden

Munting bantayog na bakal bilang pagpupugay kay Gat Andres Bonifacio na nakasulat sa baybayin, ang lumang paraan ng pagsulat ng Pinoy. Kuha sa Ibaloi garden, tabi ng Burnham park sa Baguio City. Isang tula ang aking kinatha hinggil dito:

Ang bantayog ni Bonifacio sa Ibaloi garden

may munting bantayog para sa bayaning magiting

si Gat Andres Bonifacio'y pinagpugayan man din

sa lungsod ng Baguio, at nasusulat sa baybayin

tabi ng Burnham park, sa loob ng Ibaloi garden

aralin mo ang baybayin upang iyong mabasa

ang naukit doong sa kanya'y pagpapahalaga

sa isang sanaysay niya'y naisulat pa niya

na baybayin ang panitik noong panahong una

matutunghayan mo iyon sa "Ang Dapat Mabatid..."

sanaysay ni Bonifacio't sa historia'y umugit

na bago dumating ang mga Kastila'y ginamit

ng ating ninuno ang baybaying sadyang panitik

minsan nga'y dalawin natin ang bantayog na iyon

at magbigkas ng kinathang tula ng rebolusyon

bilang pagpupugay sa kanyang may dakilang layon

lalo na't huwaran ng di pa natapos na misyon

- gregoriovbituinjr.

Magkano nga ba ang laya?

magkano nga ba ang laya? magkano ba ang laya?

bakit buhay ay binubuwis para sa adhika?

bakit ipinaglalaban ng uring manggagawa

ang makataong lipunang may hustisya sa madla?

ayaw nating tayo'y nasa ilalim ng dayuhan

o maging alipin ng kapitalistang gahaman

ayaw mayurakan ang dangal nati't karapatan

kaya pagsasamantala't pang-aapi'y labanan

magkano ang laya? bakit buhay ay binubuwis?

ina ng mga bayani'y tiyak naghihinagpis

laya'y inaadhika nang sa dusa'y di magtiis

lipunang makatao'y ipaglabang anong tamis

buhay ba'y kabayaran ng paglayang inaasam?

para sa sunod na salinlahi't kinabukasan

ah, alalahanin ang mga bayani ng bayan

na ibinuwis ang buhay para sa kalayaan

- gregoriovbituinjr.

* ang isang litrato'y kuha sa palengke sa Trading Post, at ang isa'y sa isang kainan, sa magkaibang araw, sa La Trinidad, Benguet

* akala ko nang kinunan ko ang unang litrato ay typo error lang, hanggang sa malitratuhan ko ang isa pa, na ayon kay misis, ang luya ay laya, na ang bigkas ay mabilis at walang impit

Ang tunay na kahulugan ng pagsisilbi

Ang tunay na kahulugan ng pagsisilbi

naramdaman ko sa piling ng masang inaapi

kung anong tunay na kahulugan ng pagsisilbi

sa bayan, sa paglilingkod ialay ang sarili

katuturan ng buhay ay natagpuan ko rini

hungkag ang buhay sa lugar na napakatahimik

di ako bagay doon habang iba'y humihibik

ng panlipunang hustisya't dama'y paghihimagsik

nais ko pa ring magsilbi, sa puso'y natititik

di ko nais aksayahin ang buhay ko sa wala

isa akong frontliner na sa sigwa'y sasagupa

isang tibak akong kasangga'y uring manggagawa

at sekretaryo heneral naman ng maralita

ang nais ko'y ialay ang natitira kong buhay

sa bawat pakikibaka't sa prinsipyo kong taglay

bilang paralegal ng dukha'y nagpapakahusay

kaya mananatiling tibak hanggang sa mamatay

- gregoriovbituinjr.

Sa unang anibersaryo ng kamatayan ni Ka Pedring Fadrigon

nabigla kami sa biglaan mong pagpanaw noon

dahil ama ka ng maralita't ng asosasyon

unang anibersaryo ng kamatayan mo ngayon

at ginugunita ka, pangulong Pedring Fadrigon

sa mga lider-maralita, pangalan mo'y sambit

mga tulong sa kapwa dukha'y di ipinagkait

lider na kaysipag hanggang kamataya'y sumapit

ang batikang Ka Kokoy Gan ang sa iyo'y pumalit

kayhusay sa pagkilos at tunay kang nagpapagal

pagkat ipinaglaban ang maralita't ang dangal

ang pagiging lider mo'y ipinakita sa asal

kaya dapat isulat yaong naiwan mong aral

buhay na buhay nga ang kolum mong Tinig ng Dukha

sa ating pahayagang Taliba ng Maralita

na sadyang pumukaw sa puso't diwa ng dalita

habang iyong tangan ang ating prinsipyo't adhika

sa aming paggunita sa unang anibersaryo

ng iyong pagkamatay, K.P.M.L. ay narito

O, Ka Pedring Fadrigon, kami sa iyo'y saludo

maraming salamat sa mga payo't pangaral mo

- gregoriovbituinjr.

10.06.2020

Ang nais kong buhay

Ang nais kong buhay

nais kong buhay ay ang may panlipunang hustisya

isang buhay na punung-puno ng pakikibaka

di sa payapang tahanang parang retirado ka

gayong kayraming isyung nagbibigay ng pag-asa

ang unang taludtod ng Kartilya ng Katipunan

ay sinasabuhay ko sa maghapon at magdamag:

"Ang buhay na di ginugol sa malaking dahilan

ay kahoy na walang lilim o damong makamandag!"

nasa pakikibaka yaong hanap kong esensya

ng buhay na itong batbat ng kawalang hustisya

nasa paglilingkod sa uring manggagawa't masa

at nasa pagbabago nitong bulok na sistema

para sa akin, walang katuturan ang tahimik

na buhay, na animo'y nakabiting patiwarik

nais ko'y bakahin ang mapagsamantalang switik

at ang mata ng mga mapang-api'y magsitirik

nais kong itayo'y isang lipunang makatao

na walang pagsasamantala ng tao sa tao

ito ang tangan kong paninindigan at prinsipyo

kung di ito ang tatanganan ko, di ako ito

- gregoriovbituinjr.

Kwotasyon ni Marx ngayong kaarawan

Quote for the Day: 2 October 2020

"In all forms of society there is one specific kind of production which predominates over the rest, ... a general illumination which bathes all the other colours and modifies their particularity." ~ Marx, The Grundrisse (1857)

kaylalim ng quote for the day sa aking kaarawan

na dapat kong basahi't basahin at pagnilayan

Sa The Grundisse ni Karl Marx ay nalathala naman

sa isang blog ng paggawang nasaliksik ko lamang

sa lahat ng anyo ng lipunan ay mayroon daw

na tipo ng produksyon na siyang nangingibabaw

sa iba pa, na kung pagninilayan ko'y balaraw

sa likod ng madla't sa daigdig ay gumagalaw

tulad ba ng tinutukoy sa lipunang alipin

nangibabaw noon ang panginoong may-alipin

sa pyudal, panginoong maylupa, asendero rin

sa kapitalismo'y kapitalistang switik man din

kaya dapat palitan ang kabulukang napala

dahil din sa sistemang may naghaharing kuhila

sa sinabi'y pag-isipan kung anong nagbabadya

upang makakilos tungo sa ganap na paglaya

pangkalahatang tanglaw daw kung aking isasalin

na pinapaliguan ang lahat ng kulay man din

na partikularidad pa'y nagagawang baguhin

subalit sinabing ito'y malalimang suriin

mayroong quote for the day lagi sa blog ng paggawa

na ngayong kaarawan ay aking tinunghayan nga

na sa tulad kong tibak ay dapat lang maunawa

habang patuloy na nagsisilbi sa dukha't madla

- gregoriovbituinjr.

10.02.2020

* ang tinutukoy na blog ng makata ay nasa kawing na http://kilusangpaggawa.blogspot.com/

Buhay ng isang OFW

ako'y nangibang bayan

at nagtungo sa Taiwan

na maglalagi naman

doon ng sampung buwan

nalayo sa pamilya

sakripisyo talaga

malayo sa asawa

at sa tatlong anak pa

subalit kailangan

upang mapaghandaan

itong kinabukasan

ng pamilya't anak man

anak ay mapag-aral

edukasyon ma'y mahal;

sampung buwang tatagal

sa Taiwan magpapagal

madama man ay homesick

sa pamilya'y masabik

ngunit pabaong halik

sa puso'y natititik

anak, para sa inyo

ang aking sakripisyo

tanging bilin sa inyo

ay magmahalan kayo

- gregoriovbituinjr.

* hiniling ng isang kaibigan na gawan ko ng tula batay sa sinabi niyang paksa

Bilang halal na sekretaryo heneral

nananatili pa akong sekretaryo heneral

pinunong mayorya ng kasapian ang naghalal

isa ring tungkulin ko ang pagiging paralegal

ngunit iniiwan ang pinamumunuan, hangal

tama ba para sa hinalal ang ganitong asal?

tatawanan ako pag ganito ang kaasalan

na sa aking pagkatao'y masamang marka naman

baka di na nila ako pa'y pagkatiwalaan

pagkat mismong tungkulin ko'y aking pinabayaan

pag ganito na, sa pagkatao ko'y kahihiyan

dahil ako'y halal, dapat ko lamang pangunahan

ang kasapian sa mga gawain, katungkulan,

isyu'y pag-usapan, misyon ay isakatuparan

ang tungkulin ko'y dapat tapat kong ginagampanan

ang prinsipyong tinanganan ay dapat panindigan

bagamat di ako nagpabaya sa ating dyaryo

dapat pa ring asikasuhin ang maraming kaso

kaya sa mga kasapi, ako'y hintayin ninyo

di umaatras sa nakaatang na tungkulin ko

gumagawa lang ng paraang makabalik ako

bilang inyong hinalal na sekretaryo heneral

at sa aking pinagsanayan bilang paralegal

kung di ko magagampanan ang tungkulin kong halal

dapat lang parusahan ako ng sanlibong buntal

pagkat di marapat tularan ang tulad kong hangal

- gregoriovbituinjr.

* Ang may-akda ang kasalukuyang sekretaryo heneral ng pambansang organisasyong Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML) mula Setyembre 2018, at kasalukuyang sekretaryo heneral din ng Ex-Political Detainees Initiative (XDI) na nahalal ng dalawang beses, Hulyo 2017, at Disyembre 2019. Siya ay sekretaryo naman ng history group na Kamalaysayan (Kaisahan sa Kamalayan sa Kasaysayan) mula 2017 hanggang kasalukuyan.

Pagpupugay sa kapwa organisador

ako'y isang organisador saanman mapadpad

itinataguyod ang layon at sistemang hangad

sa misyong ito'y dapat may tikas at abilidad

prinsipyong yakap mo sa masa'y iyong ilalahad

ikinakampanya'y isang makataong lipunan

kung saan walang pagsasamantala't kaapihan

inaalam ang mga problema't isyu ng bayan

kongkretong pagsusuri sa kongkretong kalagayan

hangarin ng organisador ay pagkakaisa

at pagkapitbisig ng di lang isa o dalawa

kundi ng libu-libo, kundi man ng milyong masa

upang tuluyang baguhin ang bulok na sistema

yakap niya ang prinsipyo ng uring manggagawa

at tungkulin nito bilang hukbong mapagpalaya

alay ng organisador ang buhay, puso't diwa

tungo sa pagdurog sa mga ganid na kuhila

mabuhay kayong mga organisador ng bayan

nagsasakripisyo sa adhikang may katuturan

kumikilos upang bulok na sistema'y palitan

at makamit ng bayan ang hustisyang panlipunan

- gregoriovbituinjr.

Ang Libog, Albay pala noon ay hindi ang Libon, Albay ngayon

ANG LIBOG, ALBAY PALA NOON AY HINDI ANG LIBON, ALBAY NGAYON

Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Para akong nabunutan ng tinik, dahil natagpuan ko ang isang bagay na dapat mabatid sa kasaysayan, dahil sinabihan ako ng mali noon, na ngayon ay tama pala. Sa saliksik ko noon na pinamagatan kong "Ang limang anak ni Gat Andres Bonifacio", ay nabanggit ko ang Libog, Albay, na sinipi ko para sa artikulo.

Ayon sa pahina 4 ng aklat na "Si Andres Bonifacio at ang Himagsikan", ni Jose P. Santos, "Noong 1894 o 1895, si Andres Bonifacio ay nagtungo sa Libog, Albay, kasama ang mananaysay na Amerikanong si John Foreman na isa sa kanyang matalik na kaibigan at kapalagayang loob. Sinasabi ni Dr. Jose P. Bantug na siya kong pinagkakautangan ng mga ulat na ito, na si Andres Bonifacio ay nagkaroon doon ng kasintahan na nagngangalang Genoveva Bololoy at dito'y nagkaroon siya ng isang anak na babae na pinanganlang Francisca."

Nagtungo si Bonifacio sa Libog, Albay, at hindi sa Libon, Albay. Dahil naisulat ko ang Libog, may nagkomento sa facebook ng ganito, "Tanga! Libon, hindi Libog." Kaya agad ko iyong pinalitan ng Libon, at binura ang komentong iyon. Tulad ko, hindi rin niya alam na may Libog, Albay pala noong panahon ni Bonifacio. Ilang buwan nang nakalipas, hanggang sa aking pagbabasa ay nakita kong talaga palang may Libog, Albay, na kaiba sa Libon, Albay. Nilitratuhan ko iyon bilang patunay.

Sa Codebook ng 2020 Census of Population and Housing, na gamit ni misis ngayon bilang isa sa census area supervisor ng PSA (Philippine Statistics Authority), nakatala sa pahina 14 nito, sa ilalim ng lalawigan ng Albay ang mga bayang LIBON at SANTO DOMINGO (LIBOG). Doon ko napagtanto na tama pala ang nakasulat sa aklat ni Santos tungkol sa ulat niya kay Bonifacio, at hindi iyon typographical error o kamalian sa pagtipa sa makinilya. Nagtungo si Bonifacio sa Libog, Albay, na ngayon ay Santo Domingo na, at hindi sa Libon, Albay.

Nagsaliksik pa ako. Ayon sa Wikipedia, "The town of Santo Domingo was originally named Libog. Albay historians say that there were a number of stories on the origin of the name Libog. One version is that libog was derived from the Bikol word labog meaning "unclear water" for there was a time when no potable water was available in the locality. Another has it that the town might have been called after labog (jellyfish), which abound in its coastal water. Libod (behind) is another version because the town’s position is behind the straight road from Legazpi to Tabaco across Basud to Santa Misericordia."

Kaya sa Libog, Albay nagtungo noon si Bonifacio, at hindi sa Libon, Albay, na kilala natin ngayon. At marahil ay sa bayan ng Santo Domingo matatagpuan ang mga apo ni Bonifacio kay Genoveva Bololoy, at hindi sa Libon.

Sa puntong ito, aayusin ko't iwawasto na rin ang nauna kong naisulat sa artikulo kong nabanggit.

Taospusong pasasalamat sa misis kong si Liberty at sa PSA sa saliksik na ito, at talagang malaking tulong ito sa pagwawasto ng ilang detalye sa kasaysayan ng ating bayan. Mabuhay kayo!

Pinaghalawan:

aklat na "Si Andres Bonifacio at ang Himagsikan" ni Jose P. Santos, nalimbag noong 1935

ang Codebook ng 2020 Census of Population and Housing ng Philippine Statistics Authority (PSA)

http://mgakatipunero.blogspot.com/2019/12/ang-limang-anak-ni-gat-andres-bonifacio.html

https://en.wikipedia.org/wiki/Santo_Domingo,_Albay

Pagsama sa petisyon

Pagsama sa petisyon

isang karangalan ang makasama sa petisyon

laban sa Anti-Terror Act na sadyang lumalamon

sa karapatan at dignidad ng bayang hinamon

animo'y balaraw itong sa likod nakabaon

buhay at dangal ay itinaya, naninindigan

nang tayo'y magkaroon ng makataong lipunan

sa batas kasi'y pag lumaban sa pamahalaan

kahit hindi terorista'y tiyak aakusahan

pag nagrali ka para sa karapatang pantao

pag nagpahayag ng saloobin sa gobyerno

pag may taliwas ka mang opinyon o kuro-kuro

baka hulihin ka't kalaban ang turing sa iyo

lipunang makatao'y hangad kaya aktibista

lumalaban sa mapang-api't mapagsamantala

kakampi'y manggagawa't dukha, karaniwang masa

nakikibaka para sa panlipunang hustisya

kasapi ng United Against Torture Coalition

hangad kong minsan ay maidepensa ang petisyon

sa korte, at magpapaliwanag ng mahinahon

at husgado'y makumbinsi sa katumpakan niyon

maraming salamat sa pagkakataong binigay

ako'y naritong sa mga kasama'y nagpupugay

karapatang pantao'y ipinaglalabang tunay

sana'y makamit din natin ang asam na tagumpay

- gregoriovbituinjr.

Pinaghalawan ng ulat:

https://rappler.com/nation/petition-vs-anti-terror-law-prolonged-detention-could-enable-torture

https://magph.org/news/anti-terror-law-will-make-torture-a-new-normal-uatc-statement-on-the-anti-terror-bill

Pagpupugay sa ika-27 anibersaryo ng BMP

Pagpupugay sa ika-27 anibersaryo ng BMP

ako'y nagpupugay sa mga kasaping obrero,

kasaping samahan, staff, at pamunuan nito

ng ating Bukluran ng Manggagawang Pilipino

sa pangdalawampu't pito nitong anibersaryo

nakikibakang tunay bilang uring manggagawa

marubdob ang misyon bilang hukbong mapagpalaya

sadyang matatag sa pagharap sa anumang sigwa

lalo na't bulok na sistema ang sinasagupa

pangarap itayo'y isang makataong lipunan

nilalabanan ang mapagsamantala't gahaman

nakikibaka para sa hustisyang panlipunan

hangad ay pantay na kalagayan sa daigdigan

ninanasa'y isang lipunang walang mga uri

wala ring elitista, asendero't naghahari

isang lipunang walang pribadong pagmamay-ari

magkasangga ang manggagawa, anuman ang lahi

kaya hanggang kamatayan, ako'y inyong kakampi

lalo't kayo'y kasangga ko sa labanang kayrami

di pagagapi, kalagayan man ay anong tindi

tuloy ang laban, sa pakikibaka'y magpursigi

ako'y taaskamao't taospusong nagpupugay

sa B.M.P. na sosyalistang lipunan ang pakay

mabuhay ang B.M.P., mabuhay kayo! mabuhay!

magkapitbisig, ipagwagi ang layuning tunay!

- gregoriovbituinjr.

09.14.2020

Kung makakatulong ang tula sa pakikibaka

katulad din ng pag-ibig sa bayang tinubuan

at buong pagyakap sa Kartilya ng Katipunan

iwing prinsipyo'y tatanganan at paninindigan

upang kinakatha'y mabasa rin ng kabataan

kung makakatulong ang tula sa pakikibaka

dahil marami o may ilan ditong nagbabasa

itutula ko ang pagsasamantala sa masa

habang nananawagan ng panlipunang hustisya

kung bawat titik at parirala'y magiging tinig

kung bawat taludtod at saknong ay maiparinig

isusulat ang katotohanang nakatutulig

upang manggagawa't maralita'y magkapitbisig

huwag nating hayaang lagi tayong nakalugmok

halina't palitan na natin ang sistemang bulok

pagkat pagsasamantala nga'y nakasusulasok

para sa katarungan ay lumaban nang mapusok

aking itutula ang kalagayan ng dalita

at mga pakikibaka ng uring manggagawa

narito akong alay ang kakayahang tumula

na hanggang sa huling hininga'y kakatha't kakatha

- gregoriovbituinjr.

Ayokong maging bulag o nagbibingi-bingihan

ayokong maging bulag o nagbibingi-bingihan

sa anumang nangyayaring karahasan sa bayan

kung bawat tula ko'y dapat iambag sa labanan

ay gagawin ko para sa hustisyang panlipunan

iyan ang panata ko sa karapatang pantao

dapat laging iginagalang ang due process of law

isusulat ko ang katiwalian sa gobyerno

at itutula ko ang karahasan ng estado

"Iisa ang pagkatao ng lahat," ang sinabi

ni Gat Emilio Jacinto na dakilang bayani

ang akda niyang Liwanag at Dilim ay sakbibi

ng makatarungang aral na sa kapwa'y may silbi

para sa karapatang pantao'y nakikibaka

kaya nga tinanggap kong maging isang aktibista

kaya kumikilos laban sa pagsasamantala

at pang-aapi ninuman sa karaniwang masa

di pipi ang aking pluma't tinta, magsisiwalat

ito ng kabulukang minsan ay di madalumat

ako'y aktibista't makatang gagawin ang lahat

upang maglantad, magsulat, maglathala, magmulat

- gregoriovbituinjr.

Nasa aking dugo ang pagiging Katipunero

nasa aking dugo ang pagiging Katipunero

kaya tinataguyod ang lipunang makatao

at nakikibaka kasama ang dukha't obrero

nang pinaglalaban ay tiyaking maipanalo

ang Kartilya ng Katipunan nga'y sinasabuhay

pati akdang proletaryo'y inaaral ding tunay

"Iisa ang pagkatao ng lahat" ay patnubay

na sinulat ni E. Jacinto upang maging gabay

ako'y makabagong Katipunero't aktibista

aktibong kumikilos tungo sa lipunang nasa

lipunang walang pang-aapi't pagsasamantala

upang tiyaking mabago ang bulok na sistema

ang pagiging Katipunero'y nasa aking dugo

dukha't manggagawa'y kasangga sa tuwa't siphayo

iwing buhay na'y inalay, dugo man ay mabubo

nang lipunang makatao'y tiyaking maitayo

- gregbituinjr.

Planado o palyado ang tugon sa pandemya

planado o palyado ang ginawa sa pandemya?

ito'y katanungan, pagsusuri, o pagtatasa

kung nangyaring pandemya'y nilulutas ba talaga?

pasaway na agad ang gutom na gutom na masa

kapag walang facemask, bigyan ng facemask, di ginawa

hinuli pa't ikinulong ang dukhang walang-wala

imbes doktor, pulis at militar ang nangasiwa

imbes medikal, serbisyong militar ang ginawa

parang War on Drugs na gusto agad nilang matokhang

ang coronavirus na di nakikitang kalaban

subalit imbes na coronavirus ang kalaban

ang mga nakawawa'y karaniwang mamamayan

ang karapatang pantao't dignidad ba'y biktima?

A.B.S.-C.B.N., sinara; hinuli si Ressa

Anti-Terrorism Act ang kanilang ipinasa

at parusang bitay nga'y nais nilang ibalik pa

imbes na free mass testing, sa paglutas ay kinapos

shoot them dead sa pasaway, ang pangulo ang nag-utos

kaya apat na kawal sa Sulu, si Winston Ragos

ay pinaslang, imbes kalaban ay coronavirus

galing sa Wuhan ang COVID-19, oo, sa Tsina

pinagmulan ay di hinarang noong una sana

baka pandemya'y di lumala, ngunit iba pala

pangulo'y nais tayong maging probinsya ng Tsina

planado o palyado, di tayo ang prayoridad

ng administrasyong tila iba ang hinahangad

mabilis sa tokhang, mapagtripan nga'y patay agad

ngunit sa serbisyo sa bayan ay bakit kaykupad?

- gregbituinjr.

08.12.2020

Alagaan natin ang planetang Earth

paano ba dapat alagaan ang kalikasan

kung asal natin ay magtapon lang kung saan-saan

basura'y nagkalat sa lansangan at karagatan

daigdig nating tahanan ay naging basurahan

anong kinabukasan ang maibibigay natin

sa ating mga anak kung ganito ang gawain

minina pati kabundukan kaya kalbo na rin

at plantang coal ay hinayaang magdumi sa hangin

paano natin inunawa ang ekolohiya

paano naintindihan ang nagbabagong klima

ugali lang ba natin ang dahilan o sistema

paano alagaan ang nag-iisang planeta

sabi ng kapwa aktibista, "There is no Planet B!"

bakit natin sinisira ang planetang sarili

alternatibo na ba ang Mars, sa balita'y sabi

kaya Earth ay hinahayaang kainin ng bwitre

"There is no Planet B!", alagaan ang kalikasan

ito'y pamana natin para sa kinabukasan

huwag gawing basurahan ang Earth nating tahanan

gawin natin ang marapat para sa daigdigan

- gregbituinjr.

Aktibista'y lumalaban sa terorismo

ako'y aktibista, lumalaban sa terorismo

pagkat hangarin ko'y isang lipunang makatao

na karapatan at dignidad ay nirerespeto

at walang pagsasamantala ng tao sa tao

na ang malasakit ay di yaong malas at sakit

di gaya ng ginagawa ng gobyernong malupit

nilalagay ng terorismo ang buhay sa bingit

lalo't terorismo ng estado'y nakagagalit

layunin ng aktibista'y makataong lipunan

kung saan nakikipagkapwa bawat mamamayan

nagpapakatao naman ang buong sambayanan

terorismo't pagsasamantala'y nilalabanan

hangad itayo ng aktibista'y lipunang wasto

at pinaninindigan ang makataong prinsipyo

tinig ng pinagsamantalahang dukha't obrero

kalaban ng mga tiwali, gahaman at tuso

nasa diwa'y aral ng mga bayani ng bayan

isinasapuso ang Kartilya ng Katipunan

papawiin ang pagsasamantala sa lipunan

na pribadong pag-aari'y ugat ng kahirapan

ako'y aktibistang lipunang makatao'y mithi

kaya ugat ng kahirapan ay dapat mapawi

ang pakikipagkapwa sa puso'y nananatili

ang pagpapakatao't dangal ay namamalagi

- gregbituinjr.

Tula yaong nagpapanatili sa katinuan

tula yaong nagpapanatili sa katinuan

kaya ngayon ay narito't nagsusulat na naman

kung di dahil sa pagtula, walang kinabukasan

baka matuluyan akong tumungong kamatayan

sa panahong kwarantina'y mabuti nang tumula

kaysa naman tumunganga't lagi na lang tulala

nag-iisip paano paunlarin ang Taliba

na pahayagan ng mga kasamang maralita

sulat ng sulat para sa lipunang makatao

upang matiyak din ang ninanasang pagbabago

isulat kahit pagkadapa't dugo'y sumasargo

isulat ang nasa diwa wala man sa huwisyo

ganito sa lockdown, nakakaburyong ngang talaga

subalit patuloy pa ring naglilingkod sa masa

nagpopropaganda pa rin kahit na kwarantina

oo, pagkat iyon ako, makata, aktibista

- gregbituinjr.

Ako'y aktibista

 Ako'y aktibista

ako'y aktibista, kalaban ng mga kriminal

pinaglalaban ang karapatang pantao't dangal

ng kapwa't sambayanan laban sa ganid at hangal

na namumuno sa bayan, lideratong pusakal

hangad naming aktibista'y lipunang makatao

na walang pagsasamantala ng tao sa tao

na dignidad at wastong proseso'y nirerespeto

at nakikipagkapwa sa bawat isa sa mundo

kaaway kami ng namumunong mapagmalabis

sa pwesto kaya dukha sa hirap na'y nagtitiis

kalaban kami ng mga tuso't gahamang burgis

na magpasasa't tumubo ng limpak lang ang nais

nakikiisa kami sa laban ng manggagawa

kaisa rin kami sa pakikibaka ng dukha

kakapitbisig kami ng hukbong mapagpalaya

upang makamit ng bayan ang asam na ginhawa

ang bayan at ang lipunan ay aming sinusuri

napagnilayan naming ang pribadong pag-aari

ang ugat ng kahirapan, nagpasulpot ng uri,

kaya may mapagsamantala't uring naghahari

ako'y aktibista, na kalaban ng mararahas,

hinahangad naming umiral ang pagiging patas,

karapatan, wastong proseso, lipunang parehas

walang mayaman o mahirap sa harap ng batas

sa pangarap na lipunang makatao'y marubdob

at luklukan ng lumang lipunan ay itataob

habang bulok na sistema'y sa putik isusubsob

habang lilipulin naman ang masasamang loob

aming itatayo'y isang makataong lipunan

na walang inaapi't pinagsasamantalahan

itatayo ang gobyernong walang katiwalian

at pakikipagkapwa ang panuntunan ng bayan

- gregbituinjr.

08.08.2020

Nilay sa paglisan

 Nilay sa paglisan

para lamang akong naghihintay ng kamatayan

doon sa malayong lugar na animo'y himlayan

tila ba yaon ay sementeryo na't pahingahan

payapang-payapa, malayo sa anumang laban

di ganito ang buhay at kamatayan kong asam

mamamatay lang ba ako sa sakit na natalos?

o mamatay akong sa noo'y may balang tumagos?

gayong nakibaka sa anumang pambubusabos

gayong sa bulok na sistema'y nakikipagtuos

at pinaglaban ang dignidad ng kapwa hikahos

nais kong mamatay sa laban, sa pakikibaka

di sa payapang lugar na buhay mo'y binalasa

nais kong mamatay, di sa sakit, kundi sa bala,

na nakibaka para sa panlipunang hustisya,

na ginawa ang layon para sa obrero't masa

sana'y matupad ang kamatayan kong ninanais

at nasa aktwal na laban pag tuluyang nagahis

tiyaking sapol, nang di na mabuhay pagkat daplis,

na ako'y aktibistang nakibakang labis-labis

na ang makata'y naglingkod sa kabila ng hapis

sinong makapagsasabing paano ba mamatay?

sinong magsasabing paano ako mamamatay?

kundi ang taong sasadyain kang kitlan ng buhay

kung anuman ang mangyari, saanman humandusay

nawa'y ilibing ng maayos ang iwi kong bangkay

- gregbituinjr.

08.08.2020

Tibak sa gabay ng Kartilya ng Katipunan

 "Ang buhay na hindi ginugol sa isang malaki at banal na kadahilanan ay kahoy na walang lilim kundi man damong makamandag." ~ unang taludtod ng Kartilya ng Katipunan

tibak akong nabubuhay sa gabay ng Kartilya

ng Katipunan at kumikilos para sa masa

na ipinaglalaban ang panlipunang hustisya

asam na ginhawa'y kamtin ng bayang umaasa

ayokong matulad lang sa kahoy na walang lilim

na iwing buhay nga'y payapa ngunit naninimdim

ako'y aktibista, abutin man ng takipsilim

kumikilos kaharapin man ay ubod ng talim

pariralang "Iisa ang pagkatao ng lahat!"

ay mula kay Gat Emilio Jacinto na sumulat

ng akdang Liwanag at Dilim na sadyang nagmulat

sa akin at sa iba nang ito'y aming mabuklat

kaya ang pagtatayo ng lipunang makatao

ay pangarap na ipinaglalaban ng tulad ko

sino bang di kikilos kung pangarap mo'y ganito

na walang pagsasamantala ng tao sa tao

kaya buhay ko'y laan na sa marangal na layon

kaya sosyalismo ni Jacinto'y ginawang misyon

sakali mang tumungo sa madugong rebolusyon

ay masaya na akong mamamatay kahit ngayon

- gregbituinjr. 

Oo, kaming aktibista'y mapang-usig

 oo, mga aktibistang tulad ko'y mapang-usig

lumalaban upang mapagsamantala'y malupig

nakikibaka upang hibik ng api'y marinig

sa manggagawa't dukha'y nakikipagkapitbisig

inuusig namin ang paglabag sa karapatan

at mga pagyurak sa dignidad ng mamamayan

nakikibaka para sa hustisyang panlipunan

lumalaban sa mga kapitalistang gahaman

hangad naming itayo ang lipunang makatao

na walang pagsasamantala ng tao sa tao

na karapatan at dignidad ay niterespeto

na ginagalang ang due process o wastong proseso

nakikibaka laban sa pribadong pag-aari

pagkat ugat ng kahirapan at pang-aaglahi

inuusig ang mga mapang-api't naghahari

at nilalabanan ang mapagsamantalang uri

oo, kaming mga aktibista'y tinig ng dukha

nakikibakang kakampi ng uring manggagawa

kaming tibak na kawal ng hukbong mapagpalaya

upang makamit ng bayan ang asam na ginhawa

- gregbituinjr.

Nilay sa ika-75 amibersaryo ng pagbagsak ng bomba atomika

Nilay sa ika-75 amibersaryo ng pagbagsak ng bomba atomika

paggunita sa anibersaryong pitumpu't lima

ng pagbagsak ng anong tinding bomba atomika

na pumaslang ng maraming tao sa Hiroshima

at Nagazaki, libu-libo'y naging hibakusha

natapos ang Ikalawang Daigdigang Digmaan

ang gerang nilahukan ng imperyalistang Japan

bilang isa sa Axis, pati Italya't Aleman,

upang palawakin ang sakop nila't kalakalan

kayraming namatay, kayraming naging hibakusha

o nabuhay sa epekto ng bomba atomika

lapnos ang balat, katawan ay halos malasog na

animo'y wala nang buhay ngunit humihinga pa

mayoryang biktima'y mga inosenteng sibilyan

nangyaring iyon ay kakaiba sa kasaysayan

ng sangkatauhan, di dapat maulit na naman

lalo't may sandatang nukleyar sa kasalukuyan

"never again sa nukleyar", panawagan nga nila

na dapat dinggin para sa panlipunang hustisya

"nuclear ban treaty" hibik ng mga hibakusha

silang nabubuhay sa mapait na alaala

ngayong araw na ito, sila'y ating gunitain

na pawang biktima ng karumal-dumal na krimen

o isang desisyon upang digmaan ay pigilin

ah, nawa'y di na maulit pa ang nangyaring lagim

- gregbituinjr.

08.06.2020

Ang pinakamalaking banta sa ating planeta

ANG PINAKAMALAKING BANTA SA ATING PLANETA

"The biggest threat to our planet is believing that someone else will save it." - Robert Swan

tayo na'y dapat kumilos para sa kalikasan

gawin anong nararapat para sa daigdigan

huwag gawing basurahan ang lupa't karagatan

huwag iasa sa iba kung kaya natin iyan

ang pinakamalaking banta raw sa ating mundo

ay isiping sasagipin ito ng ibang tao

o ibang nilalang, hindi ikaw, o hindi ako;

ang dapat kumilos para sa ating mundo'y tayo

isipin anong magagawa, sa kapwa, sa kapos

makipagkaisa, magkapitbisig, at kumilos

magtulungan upang mundong ito'y maisaayos

kaya huwag na tayong maghintay ng manunubos

ayon sa manlalakbay at may-akdang si Robert Swan

ang pinakamalaking banta sa sangkalupaan

ay ang isiping may iba namang sasagip diyan

maghintay ng bathalang sasagip sa daigdigan

kung may magagawa tayo upang mundo'y sagipin

huwag nang umasa sa iba, pagtulungan natin

walang aasahang manunubos na di darating

sinabing yaon ni Robert Swan ay ating isipin

- gregbituinjr.

* ROBERT SWAN, OBE Robert Swan has earned his place alongside the greatest explorers in history by being the first person to walk to both the North and South Poles. In recognition of his life's work, Her Majesty the Queen awarded him the high distinction of OBE, Officer of the Order of the British Empire and the Polar Medal.

* Swan is also the founder of 2041, a company which is dedicated to the preservation of the Antarctic and the author with Gil Reavill of Antarctica 2041: My Quest to Save the Earth's Last Wilderness.