Kaplastikan

KAPLASTIKAN

pulos kaplastikan na sa ating kapaligiran

pulos plastik at upos sa dagat naglulutangan

sadyang kalunos-lunos na ang ganyang kalagayan

at ngayon ay bansa ng plastik tayong naturingan

sa isang editoryal nga'y Plastic Nation ang tawag

sa ating bansang may ilan pang gubat na madawag

kayrami raw nating, oo, nating basurang ambag

na tila sa ulat na ito'y di tayo matinag

ang nabanggit bang editoryal ay nakakahiya

na dahil sa plastik, tila ba tayo'y isinumpa

anong gagawin ng bansa upang ito'y mawala

aba'y magtulungan at magbayanihan ang madla

kayrami mang nagawa, di sapat ang Ocean Cleanup

paano bang kalinisan ng ilog ay maganap

ang Ilog Pasig, tingnan mo anong kanyang nalasap

habang tayo'y abalang kamtin ang abang pangarap

pulos plastik, pulos kaplastikan na ang paligid

pulos microplastic sa dagat pag iyong sinisid

ano bang dapat nating gawin, turan mo, kapatid

bago pa kaplastikan sa dilim tayo ibulid

- gregoriovbituinjr.

06.30.2021

* litrato mula sa Editoryal ng pahayagang Inquirer, petsang Hunyo 20, 2021

Magulong kapaligiran

MAGULONG KAPALIGIRAN

parang gulong ang buhay sa samutsaring dinanas

paikot-ikot, pasikot-sikot, pare-parehas

ramdam mong masalimuot ang bawat nilalandas

nilulutas ang mga suliraning di malutas

mula sa puno'y naglalagasan ang mga dahon

nakabitiw sa mga sanga't di na makaahon

sadyang ganito ba ang kalakarang parang kahon

isinilang, naging tao, mamamatay paglaon

subalit sa pagitan ng buhay at kamatayan

ay makadarama ng pag-ibig at kabiguan

ng kasiyahan, ng kapaitan, ng kalungkutan

di matakasan ang magulong kapaligiran

sa patutunguhan mo nga'y dadalhin ka ng gulong

nakabisikleta man o nakaawto'y susuong

sa balak puntahan, pangarap, saanman humantong

basta matumbok ang dinulot ng sariling dunong

- gregoriovbituinjr.

06.30.2021

* litratong kuha ng makatang gala sa Bantayog ng mga Bayani, Lungsod Quezon

Pritong isda

PRITONG ISDA

tila isdang galit pag tumingin

sa mesa'y naroong nakahain

kitang sunog nang ito'y hanguin

sa kawaling talagang nangitim

napabayaan ba ng makata

ang pagpiprito niyang kaysigla

o kung saan-saan natunganga

nagluluto'y may ibang ginawa

sapat lang sana ang pagkaluto

upang sarap nito'y di maglaho

nasunog, lumutong, at sumubo

kumain pa rin ng may pagsuyo

sumarap din dahil sa kamatis

na sadyang sa mukha'y pampakinis

na pampaganda rin nitong kutis

kunswelo sa mamang mapagtiis

tara, halina't mananghalian

o kaya'y ulamin sa hapunan

huwag paabutin ng agahan

aba'y kayhirap nang mapanisan

- gregoriovbituinjr.

06.30.2021

Bukrebyu: Ang aklat na "Tungkos ng Talinghaga"

BUKREBYU: ANG AKLAT NA "TUNGKOS NG TALINGHAGA"

Maikling sanaysay ni Gregorio V. Bituin Jr.

Tuwang-tuwa akong makabili ng mga aklat ng tula ng iba pang makata, bilang mga koleksyon sa munti kong aklatan. Tulad na lang nitong aklat na "Tungkos ng Talinghaga" na inilathala ng Talingdao Publishing House sa Taguig noong 2002. Nabili ko ang aklat na ito sa Solidaridad Bookshop sa Ermita nito lang Pebrero 19, 2021, sa halagang P250.00.

Sampung manunulat, sampung tula bawat isa. Ito ang agad kong napansin sa koleksyon. Ibig sabihin, isangdaang tula lahat-lahat. At bawat makata ay may maikling tala bago ang kanilang sampung tula. Ang mga nag-ambag sa aklat na ito'y sina Lilia F. Antonio, na siya ring patnugot ng koleksyon, Apolonio Bayani Chua (ABC), Eugene Y. Evasco (EYE), Ezzard R. Gilbang, Ruby Gamboa Alcantara, Florentino A. Iniego Jr., Wilfreda Jorge Legaspi, Jimmuel C. Naval, Rommel Rodriguez, at Elyrah Loyola Salanga.

Nagbigay ng Paunang Salita si Virgilio S. Almario, Pambansang Alagad ng Sining para sa Panitikan noong 2003, at naging guro ko sa poetry clinic na LIRA (Linangan sa Imahen, Retorika at Anyo) noong Setyembre 2001 hanggang Marso 2002. Nagbigay ng Panimula (o Pambungad hinggil sa koleksyon) ang baitakng manunulat na si Ligaya Tiamzon-Rubin, na madalas kong nababasa sa magasing Liwayway. At mensahe mula sa patnugot na si Lilia F. Antonio.

Ang buong aklat ay binubuo ng 184 pahina, kasama na ang mga unang pahinang nasa Roman numeral. Ang mga tula ay hanggang 163 pahina, at ang mga paunang paliwanag ay naka-Roman numeral na 19 pahina. Subalit may mga blangkong pahina, o yaong walang nakalathala.

Ang mga nasabing makata ay pawang mga nasa Departamento ng Filipino at Panitikan ng Pilipinas (DFPP) ng Unibersidad ng Pilipinas sa Diliman, Lungsod ng Quezon. Nakakatuwa ang pamagat ng Paunang Salita ni Almario, May Iba Pang Makata, na sabi nga niya, "nais patunayan wari ng koleksyon na may iba pang mga makata na dapat makilala ng madla. Na maaaring hindi nagwagi ng anumang pambansang gawad pampanulaan ang mga kalahok subalit hindi mapipigil ang natural na simbuyong umibig at lumikha ng tula." At idinagdag pa niya sa ibang talata: "Sa madaling sabi, iba lamang nilang tumula."

Ayon naman kay Panimula ni Rubin, "Animo'y may puwersang nagtutulak sa kanila upang maging makata. Maaaring hindi isinilang na may budbod na talinghaga ang kanilang haraya subalit may lawas o kolektibong kaisahan ang umaahon sa kanilang kaloob-looban upang lumikha ng mga bersong magtatakda ng kanilang identidad at pananaw sa mundo." At inisa-isa ni Rubin kung sinu-sino ba ang nabanggit sa itaas na sampung makata.

Napakaganda naman ng mensahe ng patnugot na si Lilia F. Antonio, "Dahil bayan na agrikultural ang Pilipinas, klasikong talighaga ng ating panitikan ang linang o kabukiran. Gayundin, ang mga tula o alinmang anyong pampanitikan ay naiuugnay bilang tungkos ng talinghaga - isang patunay sa pananalig ng Pilipino sa palay bilang halaman ng buhay. Lagi kasing nakalatag sa hapagkainang Pilipino ang sinaing. Ang mga manunulat - establisado man o nakikibaka ng isang pangalan - ay kadalasang inihahambing bilang sumisibol o hinog na nakakawing sa pangunahing talinghaga ng palay. Kung salat ang nalilikhang akda, agad masasabing tigang ang lupang sakahan."

Maganda ang pagkakalatag ng tulang "Alak" ni Antonio dahil nakadisenyo ang tula sa korteng bote ng alak. Nagagandahan din ako sa tulang "Anak ng Manggagawa" ni Apo Chua, lalo na't siya'y ilang ulit ko na ring nakasama dahil siya ang tagapayo ng pangkulturang grupong Teatro Pabrika, na kasama naman namin sa mga pagtatanghal sa lansangan pag may pagkilos ang mga manggagawa. Si Evasco naman, na isang premyadong manunulat, ay nababasa ko na sa Liwayway dahil sa kanyang kolum doon na Buklat-Mulat.

Para naman kay Ruby Gamboa-Alcantara, "Pansariling libangan at ekspresyon lamang ng sarili ang manaka-nakang pagsusulat na walang sinusunod na pormal na batas sa pagsulat." Si Ezzard R. Gilbang naman itinanghal na Makata ng Taon 2014 sa Talaang Ginto ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF). Sa pagpapakilala naman kay Iniego ay nakasulat: "At narito ang matapat na tungkulin ng makata - sikaping sindihan ang mitsa ng mga alaala bago tuluyang mamuo at matuyo sa putik ang mga kislap ng gunita."

Ayon naman kay Legaspi, "Ang mga tulang sinusulat ko ay ekspresyon lamang ng mga sandaling nais kong makawala sa hawla ng pagiging edukador at akademista." Para naman kay Naval, "Sumusulat ako ng tula upang tugunan ang responsibilidad at tungkulin, upang magpahayag at magpalaya." Sa pagpapakilala kay Rodriguez ay nakasulat: "Kuntento sa buhay... kahit papaano." 

Anong ganda naman ng paliwanag ni Salanga, "Dahil sa aktibo at nagbabago ang lipunan na ating ginagalawan, naniniwala ako na ang pagsusulat ay kinakailangang maging mapanuri, pumupuna't nanghihimasok sa kanyang mambabasa. Hindi nagwawakas ang pagsusulat sa iisang tuldok. Ito ay malaya't paulit-ulit na isinisilang."

Tunay na isang kayamanan ang katipunang ito ng kanilang mga tula, pagkat bukod sa kapupulutan ng mga naiibang talinghaga ay isa rin itong inspirasyon upang magpatuloy sa pagsusulat. Isa itong koleksyong maipagmamalaki kong nasa aking munting aklatan. Mabuhay ang mga makatang nalathala sa aklat na ito. At nawa'y magpatuloy pa silang magbigay-inspirasyon sa iba pang makata.

Hunyo 29, 2021 

Ang bawat kong tula'y paglilingkod

ANG BAWAT KONG TULA'Y PAGLILINGKOD

para sa akin, ang bawat kong tula'y paglilingkod

tulad sa pagkaing anong sarap na nakatanghod

araw-gabing kumakain ng anong makalugod

araw-gabing magsalansan ng saknong at taludtod

tara, sa pananghalian nga'y saluhan mo ako

ating namnamin ang gulay, ang prito, ang adobo

tara, sa paggawa ng tula, ako'y sabayan mo

ating namnamin ang bukid, ang pitak, ang araro

may kasabihan nga, ang personal ay pulitikal

tulad ng pagkain at pagtulang gawaing banal

pagluluto't paglikha ang sa diwa'y nakakintal

mula sa sinapupunan ng wala'y maitanghal

ang bawat kong tula'y paglilingkod sa abang madla

sa kababaihan, kabataan, nagdaralita

ang bawat kong tula'y tulay sa uring manggagawa

mga tulang bubusog sa tiyan, puso n'yo't diwa

ako'y makata ng lumbay, sa inyo'y nangungusap

ako'y makata ng pag-ibig, na di kumukurap

ako'y makatang pulitikal, may pinapangarap

na lipunang makatao nawa'y matayong ganap

- gregoriovbituinjr.

06.29.2021

Kontra-baha sa Provident Village

KONTRA-BAHA SA PROVIDENT VILLAGE

isang magandang balitang makabagbag-damdamin

na huli man at magaling sana'y magawa pa rin

higit sampung taon nang nakaraan nang bahain

ang Provident Village na talagang lumubog man din

nanalasa ang ngitngit ng Ondoy, kaytinding bagyo

lumubog sa baha ang buong subdibisyong ito

dalawampung talampakan, abot anim na metro

higit limampung tao umano'y namatay dito

at naganap ang bangungot sa ikalawang beses

nang manalasa ang mas matinding bagyong Ulysses

nitong nakaraang taon lang, bagyo'y naninikis

muling lumubog ang Provident, sadyang labis-labis

buti't may gagawin ang lokal na pamahalaan

nang di na maulit ang bahang di mo makayanan

higit isangdaang metrong bakod, ito'y lalagyan

kung bumagyo't umapaw ang ilog ay may haharang

kaytagal hinintay ang ganitong inisyatiba

salamat sa alkalde ng Lungsod ng Marikina

at sana'y matatag ang bakod na gagawin nila

upang di maulit ang mga bangungot at dusa

- gregoriovbituinjr.

06.29.2021

Mga pinaghalawan ng datos:

https://news.abs-cbn.com/nation/09/28/09/78-dead-devastated-marikina

https://newsinfo.inquirer.net/1360021/like-ondoy-all-over-again

Hiyaw ng katarungan

HIYAW NG KATARUNGAN

binaril ng pulis na lasing ang isang matanda

aba, ito'y sadyang nakagigimbal na balita

bakit ba nangyari ang gayon, nakakatulala

matanda'y walang armas, pinaslang ng walanghiya!

ayon sa ulat, nag-iiba ang pulis pag lasing

kaibigan pa naman daw ng biktima ang praning

nagagalit, nabubuwang, mistulang may tililing

mga kaanak ng biktima, hustisya ang hiling

nakunan pala sa bidyo ang ginawang pagpaslang

lasing na ang suspek nang babae'y sinabunutan

tinutukan ng baril, sa leeg pinaputukan

ang ginawa ng parak ay walang kapatawaran

ang mga naulila'y humihiyaw ng hustisya

lalo't wala namang kalaban-laban ang biktima

tanong ko'y bakit ginawa ng pulis ang trahedya?

dahil ba pangulo'y sagot ang pandarahas nila?

libu-libong tinokhang nga ang nilibing na't sukat

kasama na ang matandang pinagtripan ng alat

ah, sana'y mahuli't maparusahan din ang parak

kung walang bidyo, baka biktima pa'y mabaligtad

- gregoriovbituinjr.

Mga pinaghalawan:

https://www.rappler.com/nation/cop-kills-woman-lilybeth-valdez-quezon-city-may-31-2021

https://www.gmanetwork.com/news/news/metro/789668/drunk-cop-allegedly-shoots-dead-52-year-old-woman-in-qc/story/

https://www.youtube.com/watch?v=XqM8HO0xqtw

Linisin ang Ilog Pasig

LINISIN ANG ILOG PASIG

di ligtas at marumi ang tubig sa Ilog Pasig

iyan ang sinambit ng marami't nakatutulig

pag naligo rito'y di lang basta mangangaligkig

pag nagkasakit ka pa'y sarili mo ang uusig

aba'y para kang naligo sa dagat ng basura

tulad ng trapong sa maraming lupa'y nanalasa

ang paglinis sa Ilog Pasig ba'y magagawa pa

marahil, kung magtulong tayong ito'y mapaganda

pulos basura, di naman basurahan ang ilog

kung anu-ano ang nakalutang at nakalubog

sa karumihan nga sa mundo ito'y napabantog

tayo'y walang magawa, sa puso'y nakadudurog

ngunit kailan pa ito malilinis, kailan

di lang basura kundi langis din ay naglutangan

mula pabrika't sasakyang pantubig na dumaan

di ito malilinis kung di ito sisimulan

halina't kumilos, bakasakaling may magawa

Ilog Pasig ay simbolo ng kultura ng bansa

walang malasakit sa ilog, sa tao pa kaya

ah, nais kong magboluntaryo't tumulong ng kusa

- gregoriovbituinjr.

Sakripisyo ng mga nanay

SAKRIPISYO NG MGA NANAY

sa community pantry mga ina'y pumipila

madaling araw na'y gising, pipila ng umaga

bakasakaling kahit kaunti'y may makukuha

upang pansagip sa gutom ng kanilang pamilya

sa panahon ng pandemya, pantry ay nagsulputan

dahil kay Patreng Non, na simbolo ng bayanihan

lumaganap ang "Magbigay ayon sa kakayahan"

pati na "Kumuha ayon sa pangangailangan"

dahil pandemya, mga ina'y lahat ay gagawin

at anumang hadlang o balakid ay hahawiin

antok man sa madaling araw ay sadyang gigising

malayo man ang community pantry'y lalakarin

ganyan ang sakripisyo ng mapagmahal na nanay

upang kanilang pamilya'y di magutom na tunay

ang pagbabayanihan ng kapwa'y buhay na buhay

taospusong pasalamat sa mga nagbibigay

- gregoriovbituinjr.

Dito sa kagubatan

DITO SA KAGUBATAN

kayraming puno sa kagubatan

na bunga'y pipitasin na lamang

mga hayop ay nagmamahalan

at bawat isa'y nagbibigayan

oo, di sila tulad ng tao

na kabig doon at kabig dito

serbisyo'y ginagawang negosyo

ginto ang nasa puso ng tuso

naglalaguan ang mga puno

sana mga ito'y di maglaho

ngunit kung puputlin ng maluho

ay mabebenta saanmang dako

gubat ma'y kunin ng manunulsol

upang gawing silya o ataul

lalabanan ang gintong palakol

kagubata'y dapat ipagtanggol

buhay man iwi yaong kapalit

tahanan itong dapat igiit

bahay ng hayop, ibon mang pipit

huwag hayaang sila'y magipit

ah, mabuti pa rito sa gubat

kasamang hayop ay matatapat

na bawat bunga'y para sa lahat

at walang basta nangungulimbat

mamitas lamang ng bungangkahoy

habang nagsasaya pati unggoy

na sa baging ay uugoy-ugoy

pagong ay sa sapa naglulunoy

mga pagkain dito'y sariwa

luntiang gubat na pinipita

mga hayop na sadyang malaya

ay nabubuhay nang mapayapa

- gregoriovbituinjr.

06.28.2021

Kuyom pa rin ang nakataas na kaliwang kamao

 KUYOM PA RIN ANG NAKATAAS NA KALIWANG KAMAO

patuloy pa ring nakakuyom ang aming kamao

lalo't pangarap pa lang ang lipunang makatao

sagana sa likas-yaman, hirap ang mga tao

mayaman ay ilan, dukha'y milyong milyong totoo

para sa pamilya, manggagawa'y kayod ng kayod

mga magsasaka'y nagtatanim at nagsusuyod

habang ekta-ektaryang lupa'y nilagyan ng bakod

habang ang laot sa plastik at upos nalulunod

pulos edukado'y namuno sa pamahalaan

subalit sa kahirapan ay walang kalutasan

dahil ayaw nilang tanggapin ang katotohanan

na pribadong pag-aari'y ugat ng kahirapan

patuloy pa ring kuyom ang kamaong nakataas

habang nangangarap pa rin ng lipunang parehas

pag-aralan ang lipunan bakit kayraming dahas

na ginagawa sa dukha't lipunan ay di patas

mapagsamantalang sistema'y dapat nang baguhin

ugat ng kahirapan ay dapat nang buwagin

manggagawa't maralita'y dapat organisahin

at lipunang makatao ang itatayo natin

- gregoriovbituinjr.

06.27.2021

* litratong kuha sa pagkilos noong Hunyo 12, 2021

Pananalasa ng bu-ang

PANANALASA NG BU-ANG

nanggigigil na sa galit ang mga tinatakot

sapagkat mahal nila'y pinaslang, nakalulungkot

may panahon ding babagsak ang pinunong kilabot

dahil sa mga atas nitong kahila-hilakbot

wakasan na ang tokhang na ang pasimuno'y bu-ang

na sa due process o wastong proseso'y walang galang

na sariling desisyon lang ang sa kanya'y matimbang

halal ng bayan ngunit isa palang mapanlinlang

siyang-siya sa dugo ng tinimbuwang na masa

habang nag-iiyakan ang kayraming mga ina

habang tayo'y nakikiisa at nakikibaka

upang kamtin ng masa ang panlipunang hustisya

ang masang galit ay talagang di na mapalagay

pananalasa ng bu-ang dapat pigilang tunay

- gregoriovbituinjr.

06.27.2021

* litratong kuha sa pagkilos noong Hunyo 12, 2021

Makipagkapitbisig sa kauri

MAKIPAGKAPITBISIG SA KAURI

patuloy nating ipaglaban kung ano ang tama

ipagtanggol ang bayan, magsasaka't manggagawa

ipagtanggol ang dukhang hampaslupa't maralita

laban sa sinumang mapagsamantalang kuhila

katulad nina Che Guevara at Ka Popoy Lagman

na tinuring na bayani ng mga kababayan

dahil sa inambag nilang talino't kakayahan

ngunit kapwa pinaslang dahil sa misyon sa bayan

di natin hahayaang tayo'y maging pipi't bingi

sa mga katiwalia't dahas na nangyayari

sa mga naganap na inhustisya sa marami

sa mga paglabag sa karapatang tayo'y saksi

tanungin bakit buhay ng dukha'y kalunos-lunos

bakit laksa'y dukha, iilan ay nakakaraos

pag may dinahas na kapwa, bakit dapat kumilos

pag puno na ang salop, bakit dapat kinakalos

samutsaring isyu ng bayan ay dapat marinig

sa kapwa ba o sa ginto ang puso'y pumipintig

kung pakikipagkapwa ang sa puso'y nananaig

sa mga dukha't obrero'y makipagkapitbisig

pagkat manggagawa't maralita'y iyong kauri

na kasangga mo upang ibagsak ang naghahari

ugat ng kahirapan ay pribadong pag-aari

na dapat nating durugin upang di manatili

- gregoriovbituinjr.

06.27.2021

* litratong kuha sa pagkilos noong Hunyo 12, 2021

Itigil ang torture!

ITIGIL ANG TORTURE

alay na tula para sa International Day in Support of Victims of Torture

Hunyo 26, 2021

"Itigil ang tortyur!" ang marami'y ito ang sigaw

sapagkat pag sinaktan ka'y sadyang mapapalahaw

animo ang likod mo'y tinarakan ng balaraw

dahil sa bali't bugbog ay di ka na makagalaw

ang tanging alam mo lamang, isa kang aktibista

na ipinagtatanggol ang kapakanan ng masa

na ipinaglalaban ang panlipunang hustisya

na paglilingkod sa madla'y pagbibigay-pag-asa

ngunit minamasama ito ng pamahalaan

at ayaw ng burgesya sa salitang katarungan

subalit tibak kaming ayaw magbulag-bulagan

sa mga nangyayaring inhustisya sa lipunan

kaya kami'y naglilingkod, patuloy sa pagkilos

lalo't pag puno na ang salop, dapat lang makalos

subalit kami'y hinuli dahil prinsipyo'y tagos

sa puso ng masang ayaw naming binubusabos

at sa loob ng kulungan ay doon na dinanas

yaong pananakit ng ulupong na mararahas

nang mapatigil ang prinsipyadong tibak sa landas

ng katarungan kung saan may lipunang parehas

"Itigil ang tortyur!" at may batas na ukol dito

sigaw din naming asam ay lipunang makatao

nang walang pagsasamantala ng tao sa tao

ito'y dakilang hangarin ng tibak na tulad ko

- gregoriovbituinjr.

06.26.2021

* litratong kuha noong 2016 sa harap ng Korte Suprema sa pagkilos laban sa paglilibing sa dating diktador sa LNMB

At muling natagpuan ang tula

AT MULING NATAGPUAN ANG TULA

taospuso akong nagpapasalamat sa mutya

siyang musa niring panitik kaya nakatula

mula sa panahong laging nakapangalumbaba

ngunit aba kong puso'y narito't muling sumigla

kinabog-kabog ang dibdib na puno ng pagsuyo

kaming magkalapit din kahit gaano kalayo

at inukit ang panaghoy sa katawan ng puno

inaalala ang nimpang walang anumang luho

lumilipad-lipad ang lambana sa papawirin

habang nakatanaw man din ang dambuhalang lawin

habang ang sugat ng pighati'y titiis-tiisin

ngunit habang gumagaling ay balantukan pa rin

nawala ang tula sa daluyong ng karagatan

na tila ba naanod sa delubyo ng kawalan

patuloy ang unos at makata'y napuputikan

datapwat nakaahon din sa binahang lansangan

ngunit naligaw, di na alam saan napasuot

hanggang napasagupa sa ano't kayraming gusot

tinanggap ang hamon at ang makata'y pumalaot

at tula'y natagpuan kung saan masalimuot

tula'y di matingkala ngunit naging inspirasyon

ang musa ng tugma't sukat, ng taludtod at saknong

habang ang makata'y sa panganib man napasuong

dahil sa adhika't lipunang asam hanggang ngayon

- gregoriovbituinjr.

06.26.2021

Pagbabalik sa gunita

Tula batay sa kahilingan ng mga kasama para sa isang pagkilos mamayang gabi

PAGBABALIK SA GUNITA

alay na tula para sa International Day in Support of Victims of Torture

Hunyo 26, 2021

(8 syllables per line, 12 stanza)

1

ahhh, nararamdaman ko pa

panahon mang kaytagal na

ang tortyur na naalala

na akala mo'y kanina

2

lamang nangyari sa akin

gayong anong tagal na rin

nang ito'y aking danasin

pipisakin ang patpatin

3

latay sa bawat kalamnan

pasa sa buong katawan

tila muling naramdaman

di mawala sa isipan

4

tinanggal ang aking kuko

tinusukan ang bayag ko

nilublob sa inidoro

ang aking ulo't tuliro

5

ako'y aktibistang sadya

na kampi sa manggagawa

kasangga ng maralita

sa bawat nilang adhika

6

ako'y nagpapakatao

pagkat aktibista ako

na pangarap na totoo

ay lipunang makatao

7

nais ko lang ay magsilbi

sa bayang nagsasarili

ngunit dinampot sa rali

nitong nakauniporme

8

hanggang ako'y akusahan

pinag-init daw ang bayan

upang magsipag-aklasan

yaong nasa pagawaan

9

kinasuhan nila ako

nitong gawa-gawang kaso

natigil ang aktibismo

at natigilan din ako

10

hanggang ako'y ikinulong

tinadyakan pa sa tumbong

sa piitan ay naburyong

na laging bubulong-bulong

11

takot ngunit di natakot

prinsipyo ko'y di baluktot

ako'y pilit pinalambot

lagi nang binabangungot

12

mabuti na lang lumaya

dahil sa obrero't dukha

nagpatuloy sa adhika

para sa hustisya't madla

- gregoriovbituinjr.

SecGen, Ex-Political Detainees Initiative (XDI)

Tara, magkape tayo

TARA, MAGKAPE TAYO

tara, paminsan-minsan naman ay magkape tayo

habang naghuhuntahan, palitan ng mga kwento

ano na bang pagtingin mo sa nagsulputang isyu?

na pag pinatulan natin, di ba tayo dehado?

tarang magkape matapos ang gawain sa bukid

magkape dine sa dampa, may upuan sa gilid

anong magandang balita ang iyong ihahatid

anong ulat at kwentong sa atin ay nalilingid

napapag-usapan lang naman habang nagkakape

habang sa maraming gawain ay dumidiskarte

paano ang pagsulong upang di agad mamate

ng tuso't katunggaling talaga namang salbahe

nakabungad sa himpapawid ang nagliliparang

mga ibong tila nagkakatuwaan na naman

habang nariyang tumilaok ang alagang tandang

upang ipabatid ang animo'y di mo pa alam 

ano ang nais mong kape, KOPIKO o KOPIMO?

o Great Taste, Jimms, o kaya naman ay kapeng barako

minsan, mahalagang magpalitan ng kuro-kuro

sa panahong dapat mapakinggan ang ibang kwento

- gregoriovbituinjr.

06.25.2021

Pakiusap sa dyip

PAKIUSAP SA DYIP

agad kong nilitratuhan ang pakiusap sa dyip

na nasakyan ko't sa budhi'y talaga ngang tumirik

isuot ng maayos ang inyong face mask at face shield

dahil drayber ang hinuhuli't bibigyan ng tiket

pakisama na natin sa drayber gawin ang wasto

nang makapasada sila't kumita ring totoo

para rin sa kalusugan ng bawat pasahero

at di rin naman magkahawaan ang mga ito

huhulihin sila't titikitan dahil sa atin?

mali man ito o tama'y dapat tayong may gawin

simpleng pakiusap lang naman nila'y ating dinggin

nang walang balakid sa biyahe't makauwi rin

sundin lang natin ang pakiusap ng tsuper, tara

upang pare-pareho tayong di naaabala

sa patutunguhan ay agad tayong makapunta

at sila'y patuloy sa kanilang pamamasada

- gregoriovbituinjr.

06.25.2021

* litratong kuha sa dyip na nasakyan

Ang wastong paghihinaw

ANG WASTONG PAGHIHINAW

karatula'y naroon sa lababo sa palengke

na nagpapaalalang maghinaw tayong maigi

kamay daw nga'y hugasang wasto yaong pasintabi

sa labas man o sa bahay, sa araw man o gabi

simpleng panawagang palaging sinasambit-sambit

upang di raw magkahawaan ng perwisyong COVID

baka kasi may virus ang sa iyo'y kumalabit

mabuti't may gripo sa palengke't di nalilingid

di lang sa palengke, kundi sa radyo't telebisyon

maging sa mga dyaryo'y pinapatalastas iyon

panawagan sa buong bayang sadyang nilalamon

nitong virus kaya sa babala tayo'y tumuon

COVID ay bantang parang itatarak na balaraw

sa panahon ng pandemyang kayraming pumalahaw

dahil buhay ay wala sa panahong inaagaw

ni Kamatayan, kaya mag-ingat, tayo'y mahinaw

sapagkat paraang ito'y pagbabakasakaling

makaligtas sa COVID, virus ay di manatili

tunay na anong hirap damhin ang mga pighating

dinanas na kamatayan yaong mamumutawi

- gregoriovbituinjr.

06.25.2021

* litratong kuha sa isang palengkeng nadaanan

Nang magtampo ang tula

NANG MAGTAMPO ANG TULA

naroon sa kawalan, walang pumasok sa isip

tinamad na bang mag-isip kahit sa panaginip

anyubog at banyuhay man ay walang kahulilip

ang musa ng panitik ay nariyang di malirip

marahil huwag piliting paduguin ang utak

huwag piliting humiyaw ang pusong nagnanaknak

subalit diligan pa rin ang alagang pinitak

upang di abutin ang pagkatigang at pag-antak

ngayon lang muli nagsisimula ang bagong araw

habang sa pluma'y nakatarak ang isang balaraw

na kahit apoy sa kalan animo'y anong gaslaw

at suot na pantalon ay bakit ba naging lawlaw

malamlam ang katimugan sa aking pagtingala

tiyan pa'y nananakit, may unos na nagbabadya

naririndi, nanlalabo, parating ba ang sigwa

nilalagnat pati mundong dapat ding maunawa

sumusumbat sa budhi ang kawalan ng pagkilos

pag napuno na ang salop ay dapat kinakalos

gusgusing pulubi ang pagtulang naghihikahos

baka mapabilang sa talaang di magkapuntos

- gregoriovbituinjr.

06.24.2021

* mula Hunyo 14-23 ay di nakatula ang inyong abang lingkod

Sampung araw di nakatula

SAMPUNG ARAW DI NAKATULA

sampung araw di tumula, nag-alala si misis

ang tanong agad sa akin kung ako ba'y maysakit

dama niya agad pag tula'y tila ba napalis

di maikaila pagkat walang masambit-sambit

hanggang makausap kong muli ang diwatang irog

tula'y biglang sumigla, lumipad nang anong tayog

tila siya ang rosas, ako naman ang bubuyog

sampung araw di tumula, ngayon ay dumudulog

sa lungga ko sa ilalim ng lupa nagninilay

habang minumutya'y nasa panagimpan kong taglay

nang magkatalamitam ang nadama'y tuwang tunay

pagkat gumaling ang iwing pusong puno ng lumbay

ramdam ng mutya sa bawat kong saknong at taludtod

kung ako ba'y nawawala sa huwisyo't hilahod

kung ito'y tumitindig pa kahit pagod na pagod

tulad ng tandang na sa salpukan ay di luluhod

logro diyes, sa pula, sa puti, yaong sigawan

ngunit ako'y patuloy sa kathang pinupulutan

at muling tutula upang paglingkuran ang bayan

habang katha ng pagsinta'y nasa kaibuturan

- gregoriovbituinjr.

06.24.2021

* mula Hunyo 14-23 ay di nakatula ang inyong abang lingkod

Kwento: Bakit may kahirapan?

BAKIT MAY KAHIRAPAN?

Maikling kwento ni Gregorio V. Bituin Jr.

“Bakit may kahirapan?” Isa ang tanong na iyan sa ayaw tugunan ng nasa kapangyarihan o kaya’y ayaw nilang pag-usapan. Mas nais lang nilang maglimos kaysa malaman ang ugat ng kahirapan. Natatandaan ko pa ang sinabi ni Bishop Helder Camara ng Brazil, "When I give food to the poor, they call me a saint. When I ask why the poor have no food, they call me a communist. (Kapag nagbibigay ako ng pagkain sa mahihirap, tinatawag nila akong santo. Kapag tinatanong ko kung bakit walang pagkain ang mga mahihirap, tinatawag nila akong komunista.)"

Kaya nang minsang magkaroon ng pag-aaral ng mga maralita hinggil sa ugat ng kahirapan, ibinungad agad ng tagapagpadaloy ang sinabing ito ni Obispo Camara. “Balido ang sinabi ni Obispo Camara, may tumututol ba rito?” Walang nagtaas ng kamay, pawang nag-iisip.

Hanggang sa tumayo si Mang Igme, isang lider-maralita sa Tondo, “Kayganda ng sinabi ng Obispo. Talagang mapapaisip tayo. Pag nagbigay ka ng pagkain sa dukha, banal ka, subalit pag tinanong mo ang dukha bakit sila mahirap, aba’y masama ka na! Komunista agad ang tingin sa iyo! Aba’y magaling kung komunista ka pala pagkat palatanong ka, at hindi tango nang tango na lang sa kung anong dikta sa iyo.”

“Aba’y maganda ang iyong tinuran, Manong Igme,” sabi naman ni Mang Inggo. “Natandaan ko tuloy ang kwento ng binatang si Archimedes Trajano, na biktima ng marsyalo! Alam n’yo ba ang kwento niya. Aba’y nang tinanong lang niya noon sa isang talakayan si Imee Marcos kung bakit siya ang pangulo ng Kabataang Barangay, aba’y nairita si Imee, at ang kanyang mga tao ay biglang dinaluhong si Archimedes. Itinapon pa raw sa bintana kaya namatay. Aba’y masama pala magtanong kung kaharap mo ay may kapangyarihan!”

“Kaya nga dapat baguhin ang bulok na sistema. Ito ang panawagan namin noon pa, upang maitayo natin ang isang lipunang makatao,  walang pagsasamantala ng tao sa tao, walang pang-aapi, kundi lipunang kumikilala sa dignidad ng bawat tao kahit pa siya’y maralita. Subalit bago natin iyon magawa nang sama-sama, dapat ay nauunawaan natin bakit nga ba may kahirapan. Magtanong kayo dahil diyan magiging mabunga ang ating talakayan.” Sabad ni Mang Kulas, ang tagapadaloy.

“Alam n’yo, noong ako’y bata pa, nagisnan ko nang mahirap ang buhay nina Itay at Inay. Hindi nila ako napag-aral noon, subalit kahit paano naman ay nakaabot ako ng Gred Wan.” Sabi ni Isko.

“Ang ganda pa naman po ng pangalan ninyo, Mang Isko, Parang iskolar ng bayan. Subalit iyan ba ang dahilan bakit kayo mahirap, gayong may karunungan kayong di basta nakukuha sa pag-aaral sa eskwelahan. Karunungang mula karanasan. Ang sinabi ninyo’y di ugat na kahirapan. Dii lang po kayo nabigyan ng pagkakataong makapag-aral.” Ani Kulas.

Nagtaas ng kamay si Iking, “Sabi po ng iba, katamaran daw po ang ugat ng kahirapan. Kaya lang po, hindi ko maubos-maisip na tama nga iyon, dahil si Tatang naman ay kaysipag sa bukid. Maagang gumigising upang mag-araro at magtanim, ngunit kami’y mahirap pa rin. Si Kuya Atoy naman ay kay-agang pumasok sa pabrika at hindi lumiliban sa trabaho ngunit mahirap pa rin kami.”

“Tama ka, Iking, ang katamaran ay hindi ugat ng kahirapan.”

“Populasyon po ba?” Tanong ni Aling Telay, “Pag maraming anak ay naghihirap. Pag kaunti ang anak ay kaunti lang ang pakakainin. O kaya kapalaran na talaga naming maging mahirap.”

“Pag naniwala kang ang populasyon at kapalaran ang ugat ng kahirapan, aba’y hindi na pala uunlad ang may maraming anak, kahit anong sipag pa ang kanyang gagawin.” Ani Kulas.

“Ang totoong ugat ng kahirapan ay ang pagkakaroon ng isang tao o grupo ng mga pag-aari ng mga kagamitan sa produksyon tulad ng pabrika, makina at mga lupain. Tulad sa lugar natin, ang nag-aari ng lupa ay si Don Ogag, na imbes na tayo ang makinabang sa ating pinagpaguran, ibibigay pa natin ang mayorya ng pinagpawisan natin sa kanya, dahil lang sa pribilehiyo niyang siya ang may-ari. Upang mawala ang kahirapan dapat mawala ang ganyang konsepto ng pribadong pag-aari upang makinabang ang lahat sa kanilang pinagpaguran. Tanggalin sa kamay ng iilan ang pag-aaring yamang kinamkam nila upang ang lahat naman ay makinabang.”

Tatango-tango lahat ng naroon. Naunawaan na nilang ang pribadong pag-aari pala ng mga pabrika, makina’t lupain ang ugat ng kahirapan.

* Unang nalathala sa pahayagang Taliba ng Maralita, ang opisyal na publikasyon ng pambansang samahang Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod (KPML), isyu ng Hunyo 1-15, 2021, pahina 18-19.

Wala mang kasangga

WALA MANG KASANGGA

sino sa inyo'y kakampi ko sa pag-eekobrik

pati na rin sa ginagawang proyektong yosibrik

wala bang kakampi sa kalikasang humihibik

dahil sino ba ako't upang kayo'y mapaimik

baka tingin kasi'y isa akong dakilang gago

mag-ekobrik ay gawain lang daw ng isang gago

namumulot daw ng plastik at upos ang tulad ko

subalit sa kalikasan ay may tungkulin tayo

kahit ako'y pinagtatawanan ng mga matsing

akong kaytagal na ring sinipa sa toreng garing

kahit nanlalait sila't pulos na lang pasaring

ang aking ginagawa'y tatapusin kong magaling

di pa rin ako sumusuko, wala mang kasangga

sa akin man ay nandidiri't nanliliit sila

dahil tinututukan ko'y pawang mga basura

na Inang Kalikasan ay mailigtas pa sana

marahil sa pangangampanya nito, ako'y palpak

kaya pinagtatawanan ng mga hinayupak

lalo't ginagawa'y proyektong walang kitang pilak

proyektong di nila pagkakakitaan ng limpak

mag-isa man, aking itutuloy ang adhikain

baka maunawaan lamang ang aking gawain

pag bagyo'y muling nanalasa, at tayo'y bahain

o maintindihan lang pag ako'y namatay na rin

- gregoriovbituinjr.

Di ko isasalong ang sandatang pluma

DI KO ISASALONG ANG SANDATANG PLUMA

ang mga berdugo'y patuloy kong tinutuligsa

sapagkat dama ko'y tungkulin bilang manunula

ayokong may nakita na'y nakapangalumbaba

at parang tuod sa tabi-tabi't walang magawa

di susuko, tula ko man ay kanilang paslangin

tula'y mananatiling sa langit bibitin-bitin

laging panlipunang hustisya'y sasambit-sambitin

dito man sila't gatilyo'y kanilang kalabitin

walang humpay ang pamumuna sa anumang bulok

basura man, upos, plastik, o yaong nasa tuktok

kahit isa akong daga sa laksang pusang bundok

sa pagsalong ng pluma'y di nila ako mahimok

gagampanan ko ang bawat tungkuling nakaatang

lalo't mga ito'y di naman pawang paglilibang

ito'y seryosong gawaing baka lamang mapaslang

na buong pusong tinanggap, mangga ma'y manibalang

- gregoriovbituinjr.

06.13.2021 Sunday the 13th

Ang makata ng lumbay

ANG MAKATA NG LUMBAY

sa bawat pagtula'y di ko kailangang mapuri

pagkat sino ba naman akong tula'y pawang hapdi

na simpleng taong lumalaban sa mapag-aglahi

subalit pulos kapighatiang di ko mawari

sa hinaharap, tula ko'y ibabaon sa hukay

ng utak-salarin at ng kanyang tusong galamay

anong gagawin ng tulad kong makata ng lumbay

kung sila'y masaktan sa katotohanang dinighay

ginagawa ko lamang itong iwi kong tungkulin

upang bawat kinakatha sa bayan pagsilbihin

ang karapatang pantao'y mabigat mang dalahin

ay panlipunang hustisya naman ang tutunguhin

ito sa ngayon ang nasabi ng abang makata

habang nakatalungko sa loob ng munting lungga

sa iwing tungkulin ay di pa rin nagpapabaya

papasanin ang atang, mapaslang man o mawala

- gregoriovbituinjr.

06.13.2021 Sunday the 13th

Tila ako'y bungo sa aba kong daigdig

TILA AKO'Y BUNGO SA ABA KONG DAIGDIG

bakit nila pinapaslang ang iwing pagkatao

na sa tungkulin at ginagawa'y laging seryoso

pati na mga nakakathang tula'y apektado

tila baga ako'y bungo sa abang daigdig ko

marami man akong tulang inaalay sa madla

di ko mawaring bakit napapaslang akong lubha

tinoka nilang salarin ay di ko masawata

pagkat di ko kilala't aking nababalewala

subalit pagmamakata'y nasa diwa ko't puso

habang ang mga nakakasagupa'y walang biro

damang sa malao't madali ako'y maglalaho

kasabay ng pagpaslang nila sa tula ko't bungo

mawawala ang sining kong kanilang tinotokhang

dapat pag-ingatan anumang tangkang pananambang

mawawala na ang tulang mapagsilbi sa bayan

na tanging masasabi ng makata ay paalam

- gregoriovbituinjr.

06.13.2021 Sunday the 13th

Wakasan ang Child Labor sa Pilipinas

WAKASAN ANG CHILD LABOR SA PILIPINAS

sa murang edad ay nagtatrabaho na ang bata

habang kontraktwal na magulang ay walang magawa

ang gobyerno sila'y hinahayaan na lang yata

panawagan ko'y wakasan ang child labor sa bansa

dapat sa murang edad nila'y nasa paaralan

masaya sa panahon ng kanilang kabataan

ang Convention of the Rights of the Child ay ginagalang

at kinikilala ang bawat nilang karapatan

karapatan ng bawat batang mabigyang proteksyon

may tahanan at pamilya, walang diskriminasyon

magpahayag ng sariling pananaw o opinyon

sapat na pagkain, magkaroon ng edukasyon

subalit dahil sa child labor, kaybilis tumanda

batang katawan ay nabatak ng husto't kawawa

ama'y walang trabaho, bata'y naging manggagawa

ika nga, bata, bata, paano ka ba ginawa

di mabayarang tama ang trabaho nila't pagod

di makaangal ang bata sa mababang pasahod

dinadaya na ang bata, gobyerno'y nakatanghod?

habang sa child labor, kapitalista'y nalulugod!

dapat madanas nila ang pagiging kabataan

nag-aaral sa paaralan, wala sa lansangan

tangan nila'y pluma't libro, wala sa basurahan

"Wakasan na ang child labor!" ang aming panawagan

- gregoriovbituinjr.

06.12.2021

World Day Against Child Labor

Hangad kong lagi'y kalayaan

HANGAD KONG LAGI'Y KALAYAAN

ako'y aktibista, anak ng dalawang obrero

parehong kaytagal naging kawani ng gobyerno

mga mahal kong magulang na kapwa retirado

at kapwa pinarangalan sa kanilang serbisyo

subalit ayaw nilang ako'y maging aktibista

naunawaan ko naman bakit ganoon sila

pinili kong landas ay inunawa naman nila

lalo't marami akong nakikitang inhustisya

ako raw ang uukit ng aking kinabukasan

ako'y pinag-aral pagkat tungkulin ng magulang

di man sila sang-ayon, di ako pinabayaan

hanggang marating ang kolehiyo'y sinubaybayan

ako'y Katipunero ng makabagong panahon

aral sa Kartilya ng Katipunan hanggang ngayon

paglaya mula sa pagsasamantala ang layon

pagbabago ng bulok na sistema'y aking misyon

hangad ko'y lipunang pantay, lipunang makatao

na tao'y nakikipagkapwa't nagpapakatao

hangad ko rin ang kalayaan ng uring obrero

mula sa kuko nitong sistemang kapitalismo

ako'y aktibista, hangad kong lagi'y kalayaan

ito'y tanging aral mula sa kanunu-nunuan

bansa'y huwag hahayaang sakupin ng dayuhan

huwag hayaang pagsamantalahan ng puhunan

- gregoriovbituinjr.

06.12.2021

World Day Against Child Labor

Soneto sa mga kamote ng lansangan

SONETO SA MGA KAMOTE NG LANSANGAN

Bakit wala kayong helmet na nagmomotorsiklo?

Nakita ni Ka Nelly Tuazon ay sadyang seryoso

Pag nadisgrasya ba kayo'y sinong sisisihin n'yo?

Kayhirap masakuna't baka mabagok ang ulo

Kapatid ng bayaw ko'y walang helmet, nadisgrasya

Pagkat may biglang tumawid na bata sa kalsada

Biglang preno ng motorsiklo't tumilapon siya

Nabagok, nadala pa sa ospital, namatay na

Minsan, disgrasya'y di maiwasan, di man kumurap

Pamilya ba'y handa pag buhay nawala sa iglap?

Na kung nag-helmet lang sana'y baka buhay pang ganap

Ah, disgrasya'y pumapatay nga ng mga pangarap

Ang hinihingi ng kasama'y simple lamang naman

Mag-helmet na kayo, mga kamote ng lansangan!

- gregoriovbituinjr.

06.11.2021

Palaisipan

PALAISIPAN

palaisipan ang maraming nangyayari noon

na di mo batid bakit nauulit pa rin ngayon

kung nais marinig ang awitan ng mga ibon

puno'y itanim, palayain sila't di ikulong

paano nga ba sasagutan ang bawat sudoku

kung nababalisa kang makakita ng numero

nakakabalisang lalo ang gawain ng trapo

na magpayaman lang sa poder ang kita ng tao

kayraming nagyoyosi, sa gasul pa magsisindi

hirap ba sila't posporo'y di pa nila mabili

katawan ko'y kaybigat, nais kong magpamasahe

matiyak ko lang may pambayad ako't pamasahe

pag napuno na'y dapat nga raw kalusin ang salop

lalo na't tiwali sa kabang bayan ang natutop

lalo't sa pandarambong mga trapo'y anong sinop

habang kayraming mamamayan yaong nagdarahop

ang buhay ni Archimedes ay napag-aralan ko

na sa panahong sinauna'y bantog na sa mundo

nagkakalkula ng solusyon sa math, inistorbo

ng kawal ng kalaban at pinaslang ngang totoo

sa krosword nga'y kayrami kong nabatid na salita

na ginamit kong sadya sa panahong napapatda

sa bawat pagkatha ng kwento, sanaysay at tula

haraya'y nariyan kahit nakapangalumbaba

- gregoriovbituinjr.

06.11.2021

Pagmumuni-muni

PAGMUMUNI-MUNI

nakalikha muli ng talon ang nagdaang bagyo

sa bundok habang narinig kong umaalimpuyo

sa karagatan, at pagbaha sa lungsod na ito

na di ko batid kung mga nasalanta'y paano

lumambot ang lupang dati'y aspaltadong kaytigas

na animo'y pinagpapalo ng bagyong kayrahas

nahintakutan ang mga astig at maaangas

na di malaman anong gagawin, saan pupulas

anang paham sa kawikaan niyang anong rikit

bato-bato sa langit, tamaa'y huwag magalit

habang nalulumbay akong walang masambit-sambit

kundi sana'y matulungan din ang kawawang pipit

ika nga, di tayo sinusukat sa ating lungkot

o kaya naman ay sa pag-iisa't pagkabagot

kundi sa labanan kung saan tayo nasasangkot

para sa panlipunang hustisyang masalimuot 

di malilimot ang buhay sa nagisnang panahon

obrero'y biktima pa rin ng kontraktwalisasyon

umulan ma't umaraw, sa bawat isyu'y tutugon

hanggang malutas ang problema't tayo'y makabangon

- gregoriovbituinjr.

06.11.2021

* litratong kuha ng makatang gala habang naglalakbay pauwi mula sa isang lalawigan

Sa muling pagninilay

SA MULING PAGNINILAY

anong tamis ng ngiti ng diwata niring buhay

habang nakatalungko lamang ako't nagninilay

araw-gabi ang gawain ng makata ng lumbay

na taludtod at saknong ay pinagtatagning husay

kapara ng ngiti'y asukal na di napaparam

na habang nagsusuyuan ay para kaming langgam

buti na lang, walang ibang nangangagat na guyam

matamis na suyuan ay kaysarap ngang manamnam

tumingala't pinagmasdan ko ang langit na bughaw

diwata'y nagsisilbing init sa gabing maginaw

siya ang preno sa pagmamaneho kong magaslaw

ang ligaya ng makata ng lumbay sa tag-araw

patuloy raw niyang babasahin bawat kong tula

na produkto ng haraya, ng dusa ko't pagluha

na mula sa dibdib na dama ang ligaya't tuwa

ah, patuloy lang ako sa tungkuling magmakata

- gregoriovbituinjr.

06.11.2021

May araw din pala ang tangan kong panulat

MAY ARAW DIN PALA ANG TANGAN KONG PANULAT

(EVERY JUNE 9 IS NATIONAL BALLPOINT PEN DAY)

aba'y may araw din palang tinalaga sa bolpen

sa manunulat tulad ko'y dapat ipagdiwang din

lalo na't araw-gabi'y tangan ang bolpen kong angkin

upang magamit sa bawat akda kong susulatin

tinalaga sa nagdaang pitumpu't walong taon

ibig sabihin, noong digma, panahon ng Hapon

at naungusan na ang fountain pen at lapis ngayon

dahil dito'y kayraming akda ang nasulat noon

halimbawa'y liham ng pag-ibig sa sinisinta

sa mga nanliligaw pa lang ay liham-pagdiga

sa mga manunulat ay pag-akda ng nobela

sa mga makatang kinakatha'y tula tuwina

noon, tinta ng pluma'y di raw pantay na totoo

kaya maraming imbentor, ito'y inasikaso

salamat sa magkapatid na Laszlo't Gyorgy Biro

at itong bolpen ay naimbento't naging produkto

milyon-milyong bolpen na ngayon yaong nalilikha

at nakakarating na rin sa iba't ibang bansa

upang mabiling mura ng masa, kahit ng dukha

gamit sa komunikasyon at pagsulat ng madla

- gregoriovbituinjr.

06.09.2021

National Ballpoint Pen Day

Pinaghalawan:

https://nationaldaycalendar.com/days-2/national-ballpoint-pen-day-june-10/

NATIONAL BALLPOINT PEN DAY

Grab your ballpoint pen and write this on your calendar. June 10th of each year, National Ballpoint Pen Day recognizes the useful writing utensil and commemorates the anniversary of the patent filing on June 10, 1943. 

Before 1943, anyone who wanted to write a letter or scribble some notes on a piece of paper used a fountain pen or pencil. Now the dominant writing instrument, the ballpoint pen was originally conceived and developed as a cleaner and more reliable alternative to the quill and fountain pens. In earlier years, many attempts by inventors led to failed patents as their inventions did not deliver the ink evenly. They also had overflow and clogging issues. However, in June of 1943, the brothers Laszlo and Gyorgy Biro obtained their patent for the ballpoint pen, revolutionizing how many write letters and conduct business. 

Today, manufacturers produce ballpoint pens by the millions and sell them worldwide. As a promotional tool, ballpoint pens find their way into our hands from advertisers of all sorts assuring that we always have a ballpoint pen handy, too.

Pag may suloy na ang itinanim

PAG MAY SULOY NA ANG ITINANIM

patuloy pa rin akong nagtatanim ng pag-asa

lalo sa panahong ito'y apektado ang masa

sa lupit ng pandemyang dinulot ay pagdurusa

sa marami't di matingkalang pag-asa'y wala na

sa panahon ng pandemya'y natuto nang magtanim

sa mga walang lamang boteng plastik na nakimkim

sa puso't diwang ang kawalan ay di na maatim

naging magsasaka sa lungsod, huwag lang manimdim

buti't may mga suloy na ang mga tanim kong halaman

na tanda ng tiyaga at pag-asang inaasam

sana'y patuloy silang makarating sa tagpuan

hanggang biyayang mula sa tiyaga'y masumpungan

tara, tayo rin ay maging magsasaka sa lungsod

magtanim-tanim at urban farming ay itaguyod

tinitiyak kong ang inyong pamilya'y malulugod

lalo na't mamunga ang inyong pagpapakapagod

- gregoriovbituinjr.

06.10.2021

National Ballpoint Pen Day

Ang tungkulin ng makata sa salita

ANG TUNGKULIN NG MAKATA SA SALITA

may samutsaring salitang kayganda ngang aralin

lalo't mga ito'y nasa talatinigan natin

tungkulin ng mga makatang ito'y paunlarin

gawing popular sa madla't maunawaan man din

may salita ring minsan ay ayaw nating pakinggan

dahil tumutukoy sa tagong ari sa katawan

may salitang animo'y may bahid ng kabastusan

o maging katatawanan pag napapag-usapan

ngunit makatang tulad ko'y may tungkulin sa wika

sa saliksik, may katumbas ang maraming salita

katumbas na katutubo sa salitang banyaga

maganda ring aralin ang salitang makaluma

lambiyan, lambiyaw, ang lambitong ay alitaptap

pukot panulingan, pukot panggilid, pukot dalag

hanging balaklaot, timugan, amihan, habagat

kayrami pa nating di alam, dapat ding mamulat

makata'y may tungkulin sa akda nila't diskurso

at mabasa't maunawa ang ibang diyalekto

magamit sa sanaysay o tula o kuro-kuro

muling paggamit ng salita't lumaganap ito

- gregoriovbituinjr.

06.10.2021

National Ballpoint Pen Day

* kuhang litrato ng makatang gala mula sa UP Diksiyonaryong Filipino, p. 155

Sa papag na kahoy

SA PAPAG NA KAHOY

wala akong tinitiklop na kulambo o banig

pagbangon sa umagang mabanas, mahalumigmig

wala ring kumot pag natulog sa papag o sahig

wala ring pakialam kung dama'y gabing kaylamig

mahalaga sa pagtulog ay mapikit ang mata

at sa gayon lamang ako nakapagpapahinga

walang borloloy tulad ng malalambot na kama

ang unan man ay aklat, may ginhawang nadarama

doon ko inaalagata ang maraming paksa

doon nakakatagpo ang diwatang minumutya

na sa panaginip ay palaging kasalamuha

kaya madalas na tulala ang abang makata

naroon lang sa papag sa bawat kong paninimdim

sa pagitan ng bukangliwayway at takipsilim

di ako papayag na basta mabulid sa dilim

upang lamunin lang ng halimaw, ng kanyang talim

sa bawat pagdurusa'y saksi ang papag na iyon

kasangga sa bawat pagsisikap ko't nilalayon

di ko na inaasahang makapaglilimayon

habang pinagmamasdan ang kislap ng dapithapon

- gregoriovbituinjr.

06.09.2021

Writers' Rights Day

Araw ng karapatan ng manunulat (Writers' Rights Day)

ARAW NG KARAPATAN NG MANUNULAT (WRITER'S RIGHTS DAY)

dalawampu't siyam na taon nang nakararaan

nang Writers' Rights Day sa Amerika'y pinasimulan

ng unyon at grupong manunulat na karapatan

ang pangunahing isyung kanilang dedepensahan

karapatang pantao ang karapatang magsulat

kalayaan nilang magpahayag at magsiwalat

karapatang halungkatin ang isyu at magmulat

taliwas man sa pamahalaan ang naisulat

ayon sa kasaysayan: ang  National Writers Union, 

ang Authors Guild, Published Authors Network, 

the Science Fiction and Fantasy Writers of America, 

Romance Writers of America, at inilunsad nila

ang dalawang oras na protesta sa Grand 

Central Terminal, kung saan nilagdaan

ang Declaration of Writers’ Economic Rights.

Dagdag pa: writers called for more timely 

and higher pay, additional pay for subsequent 

use of their work, increased copyright protection,

better treatment of writers by publishers. 

ang mga isyu:  difficulty in getting health insurance, 

establishing a minimum standard for writers’ contracts, 

making publishers assume or share the cost of libel 

insurance, and giving writers a fair amount of time 

to return advances on canceled projects.

nasa tatlumpung organisasyon ng manunulat

ang sumama sa rali't kanilang isiniwalat

ang mga nasabing isyung tila nakagugulat

subalit katotohanan ang kanilang inulat

ganyan din ba ang isyu ng manunulat sa atin?

maraming katulad, ngunit ito'y ating aralin

may sariling batas din ang bansang dapat alamin

ngunit pagbuo ng araw na ito'y ating dinggin

oo, Writers' Rights Day sana'y mapagtibay sa bansa

pagkat manunulat ay kabilang sa manggagawa

dapat maorganisa't magpahayag din ng sadya

upang manunulat sa bansang ito'y di kawawa

- gregoriovbituinjr.

06.09.2021

Writers' Rights Day

Mga pinaghalawan:

https://web-holidays.com/blog/2020/05/07/june-09-writers-rights-day/

https://www.checkiday.com/83991d992707bf19b8146ef531049365/writers-rights-day

Samutsaring nilay

SAMUTSARING NILAY

kagabi, parang musika ang huni ng kuliglig

tila dumating ang diwatang kaylambing ng tinig

habang nag-aawitan silang parang mga kabig

na sa atas ng diwata'y kaagad manlulupig

subalit kaninang umaga, sa aking pagbangon

may nagsisigawan at nagkakasiyahang miron

may isnatser na nahuli't binugbog pa ng maton

dumating ang parak subalit sinong ikukulong

umulan kagabi kaya ang paligid ay baha

nasok sa silid kaya pala ang semento'y basa

habang sa labas, nagtatampisaw ang mga bata

nakakatuwa ang ginawa nilang munting bangka

at ngayon, tanghali na'y di pa nakapag-almusal

maliban lamang sa naritong kape at pandesal

na di pa rin nagagalaw, lumamig na sa tagal

habang ang makata'y nakatulalang parang hangal

patuloy sa trabaho, patuloy ang pagsasalin

ng iba't ibang dokumento o mga sulatin

tila ba sabik magtrabaho, ayaw pang kumain

nakatutok ang isip sa nasimulang gawain

maraming balakid, mga hadlang, nakahambalang

di lang sa paligid o landas niyang hinahakbang

kundi sa pinagninilayang manggang manibalang

ibibigay kay misis sa panahong lupa'y tigang

- gregoriovbituinjr.

06.09.2021

Writers' Rights Day

* litratong kuha ng makatang gala habang naglalakad sa Ermita, Maynila

Laro ng maestro

LARO NG MAESTRO

habang nagninilay ay pagmasdan din ang paligid

at baka may masagi tayong di pa natin batid

matatanto kung bakit may sagabal o balakid

sa buhay na masalimuot o sala-salabid

nang mapanood ang maestro sa kanyang paglaro

na kahit nasa lumbay ka't dusa'y di manlulumo

sa mga panayam sa kanya'y may tugon at payo

lalo't siya'y nagwawagi kung saan-saang dako

nakatalungko akong pinagninilayang sadya

ang payo ng maestrong sa ngiti'y di mahalata

ang taguri'y Bata upang maiba sa Matanda

na sa bawat tangan ng tako'y ano't matutuwa

mahikero sa bola, di naman basketbolista

magtitisa, mag-iisip, animo'y may pisika

minsan, pinapasok ang bola sa pabanda-banda

sa tirang di tiyak ay napapahanga ang masa

turing sa maestrong dakila'y pinakamagaling

sa lupa ng mga Puti, Pinoy ay nakapuwing

ako'y napagod sa panonood kaya humimbing

at may nasulat sa diwa habang pabiling-biling

- gregoriovbituinjr.

06.09.2021

Writers' Rights Day