Dalawang app game sa selpon

DALAWANG APP GAME SA SELPON

sinagot sa panahong tahimik

o maingay ngunit walang imik

na sa selpon ay aking pinitik

sambuwan ng Sudoku't Word Connect

sa dami man ng mga gawain

nagpapatuloy man sa layunin

pinakapahinga na ang app game

sa hapon o pagkagat ng dilim

naiiba ang ihip ng utak

matapos sa rali'y magtatalak

ng mga isyu't paksang palasak

at katiwalian ding talamak

mabuti't utak ay mapadugo

sa app game na nakararahuyo

pahinga ko na ang paglalaro

lalo't isyu'y nakapanlulumo

- gregoriovbituinjr.

04.30.2024

Indian missile, nasa Pinas na

INDIAN MISSILE, NASA PINAS NA

BhraMos supersonic cruise missile na mula sa India

ang dumating sa bansa para raw armas sa gera

mahal man ito, bansa'y naghahanda na talaga

nang sa mundo'y ipakitang tayo'y may pandepensa

upang ipakitang bansa'y di basta makawawa

at di basta makagalaw ang nagbabantang bansa

missile upang ipagtanggol ang tinubuang lupa

habang kapitalista ng armas ay tuwang-tuwa

ang bansa'y nagiging magnet o balani ng sindak

ginawang base ng U.S. na EDCA ang inanak

siyam na base ng Kano sa bansa sinalaksak

habang Pinoy pag nagkadigma'y gagapang sa lusak

missile na iyan ay di naman sa atin tutubos

kundi mangwawasak lang ng mga buhay na kapos

dinadamay lang tayo sa digmaan, inuulos

ng U.S. at Tsinang bawat isa'y nais mapulbos

aralin natin ang kasaysayan ng rebong Ruso

masa'y di sinuportahan ang Tsar sa gera nito

kundi inorganisa nina Lenin ang obrero

upang mapalitan ang sistema nang magkagulo

tungkulin ng manggagawang itayo ang lipunan

nila, di ipagtanggol ang burgesya't mayayaman

dapat labanan ang tuso't elitistang gahaman

na pawang nagsibundatan at pahirap sa bayan

- gregoriovbituinjr.

04.29.2024

* Ulat mula sa pahayagang Abante, Abril 22, 2024, kasabay ng paggunita sa Earth Day

Panghilod

PANGHILOD

gamit ni misis sa aking likod

ang mahiwagang batong panghilod

hiniluran ko naman ang tuhod

binti, sakong, hanggang sa mapagod

natanggal ang isang kilong libag

nang mahiluran ay nangalaglag

para bang aking puso'y binihag

ng magandang diwatang lagalag

nang makaligo, ramdam na'y presko

libag pa'y nabawasang totoo

napatitig ako sa kuwago

at sa parot na maraming kwento

kaygaling ng panghilod ni misis

isang kilong libag ko'y napalis

- gregoriovbituinjr.

04.28.2024

Pinta para sa Kababaihan

PINTA PARA SA KABABAIHAN

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Tatlong aktibidad ang dinaluhan ko nitong Abril 26, 2024, araw ng Biyernes. Una'y lumahok ako, kasama ang grupo kong KPML (Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod) sa raling pinangunahan ng PMCJ (Philippine Movement for Climate Justice) mula ikasiyam hanggang ikasampu ng umaga. Hinarang kami ng kapulisan sa Morayta. Ang ikalawa'y ang aktibidad ng FDC (Freedom from Debt Coalition) sa CHR (Commission on Human Rights) mula ikasiyam ng umaga hanggang ikalabindalawa ng tanghali. At ikatlo ay ang rali ng KPML, kasama ang Partido Lakas ng Masa - Urban Poor Committee, ZOTO-GMA, at ang grupong Kadamay mula ikatlo hanggang ikalima ng hapon sa harap ng tanggapan ng NHA (National Housing Authority) at sa DHSUD (Department of Human Settlement and Urban Development).

Ang una at ikatlo ay talagang rali. Kaya isang magandang pahinga mula sa rali ang idinaos na aktibidad ng FDC.

Matapos ang unang rali ay tumuloy agad ako sa Liwasang Diokno ng CHR kung saan idinaos ang Art and Painting activity ng Women's Committee ng FDC. Dumating ako roon sa ganap na ikalabing-isa ng umaga. Bagamat nakapagpinta na ako noon, halimbawa, sa mga pader katuwang ang mga kasama sa Climate Walk ng 2014 at 2023, iyon  ang una kong solong painting. Maraming salamat sa pagbibigay ng pagkakataon. Napaisip nga ako na kung kaya ko palang gumawa ng ganoon ay ituloy ko na sa mga libreng oras ko. Tulad ng pagkatha ng tula at maikling kwento ay hasain ko na rin ang aking sarili sa pagguhit ng larawan at pagpinta sa kambas.

Kasama ko sa litrato rito ang batikang pintor na si kasamang Lito Ringor ng ZOTO, habang kinatawan naman ako sa nasabing aktibidad ng XDI (Ex-Political Detainees Initiative) at KPML bilang kanilang sekretaryo heneral.

Kumatha ako ng tula hinggil dito.

PINTA PARA SA KABABAIHAN

buti't dumalo ako sa aktibidad na iyon

ng Women's Committee ng Freedom from Debt Coalition

paksa'y isyung kababaihan at kanilang misyon

at ako'y lumahok sa pagpipintang nilalayon

matapos ang rali sa Morayta hinggil sa klima 

agad nang naglakbay ng ikasampu ng umaga

upang sa Diokno Hall ng CHR ay pumunta

upang aking madaluhan ang doo'y paanyaya

binigyan ng kambas, pintura't pinsel, napaisip

babae't lalaki'y magkatuwang, aking nalirip,

sa paglaya ng uri, ng bayan, at ng daigdig

at nagpinta akong tila makatang nagpapantig

pinasa ko bagamat iyon lang ang nakayanan

una ko mang pinta'y maipagmamalaki naman

dahil mula iyon sa puso, diwa't karanasan

bilang manunulat at abang makata ng bayan

04.28.2024

* mga litratong kuha ng makatang gala sa nasabing aktibidad

Ka Apo Chua, Pambansang Alagad ni Balagtas 2024

KA APO CHUA, PAMBANSANG ALAGAD NI BALAGTAS 2024

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Siyam silang tumanggap ng Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas sa 50th Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL) National Writers Congress at Ika-37 Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas. Inilunsad ito sa Gimenez Gallery ng Unibersidad ng Pilipinas sa Diliman, Lungsod Quezon mula ikasiyam ng umaga hanggang ikalima ng hapon ng Abril 27, 2024, araw ng Sabado.

Kayganda ng tema ng nasabing Kongreso ng UMPIL: "Ang Manunulat Bilang Aktibista ng Kapayapaan". 

Isa sa mga nakatanggap dito ang matagal ko nang kakilalang si Ka Apo Chua, dahil siya ang mentor ng Teatro Pabrika, na kasapi ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) na kinilakhan ko na bilang maglulupa at organisador. Ginawaran si Ka Apo ng nasabing parangal sa kategoryang "Critisism in Filipino". Isa pa sa kakilala kong kasama niyang nagawaran ng parangal ay si Dean Jimmwel C. Naval (Fiction in Filipino) na isa sa aking naging mentor sa Palihang Rogelio Sicat (PRS) Batch 15, taon 2022, na proyekto ng Kolehiyo ng Arte at Literatura (KAL) ng UP Diliman.

Ang pito pa sa kanilang nakasama sa Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas ay sina: Antonio A. Aguilar Jr. (Hiligaynon Poetry and Fiction), Generoso B. Alcantara (Essay and Translation), Maria Felisa H. Batacan (Fiction in English), Jim Chiu Hung (Chinese Poetry and Essay), Fatima Lim-Wilson (Poetry in English), Ma. Cecilia Locsin-Nava (Literary History and Translation), at Felice Prudente Sta. Maria (Essay in English). Nagawaran naman ng Gawad Paz Marquez Benitez si Prof. Jerry C. Respeto ng Ateneo, habang pinarangalan ng Gawad Pedro Bukaneg ang The Writer's Bloc, Inc.

Narito ang nakasulat sa libretong inilabas ng UMPIL at binasa ni Prof. Joey Baquiran hinggil kay Prof. Apolonio B. Chua:

"Sa kanyang mga sanaysay at lathalaing nagtatanghal ng malalim na pang-unawa sa kalagayan ng mga manggagawa at manlilikhang-bayan na nadukal sa taos-pusong pakikiisa at matagal na pakikipamuhay sa kanila, at mula sa nagawang malapitang pagsaksi ay nalikom niya ang mga danas at kislap-diwang isinaakda sa mga aklat at panunuring pang-akademya. Napagtagumpayan niyang maipagpatuloy at maisabuhay sa loob at labas ng mga institusyon ang kabang-yaman ng kaalaman sa pamamagitan ng mga publikasyong nagpapatunay ng pananaw-sa-daigdig na makabayan at makatao, nagsusulong ng abanteng pagbabagong taglay ng sektor na tunay na lakas ng lipunang Filipino: ang mga manggagawa at artistang bayan."

Nasaksihan ko rin ang paglulunsad ng UP Press noong 2009 ng labindalawang aklat sa UP Vargas Museum, at isa sa inilunsad doon ang kanyang aklat na "Simulain: Dulambayan ng Manggagawa sa Konteksto ng Militanteng Kilusang Unyonismo (1980-1994). At doon mismo'y binigyan niya ako ng kopya ng aklat, na hanggang ngayon ay aking iniingatan.

Kumatha ako ng tula para kay Ka Apo Chua:

KA APO CHUA, MAGITING NA GURO, MAPAGPALAYA

Ka Apo Chua, mentor ng grupong Teatro Pabrika

sa pagkilos ng obrero'y matagal nakasama

kaya sa pag-awit ng manggagawa sa kalsada

at mga pagtitipon ay hahanga kang talaga

Ka Apo Chua, matanda na subalit malakas

isang guro sa Unibersidad ng Pilipinas

sa kanyang pagsisikap tungo sa malayang bukas

ginawaran ng Pambansang Alagad ni Balagtas

isang parangal na sa UMPIL ay nasaksihan ko

nang inilunsad ang kanilang Pambansang Kongreso

siyam silang mahuhusay na ginawaran nito

pagpupugay sa kanilang siyam, kami'y saludo

kay Ka Apo Chua, taas-kamaong pagpupugay!

sa mga ambag mo sa obrero't bayan, mabuhay!

04.28.2024

* mga litratong kuha ng makatang gala sa ika-50 Kongreso ng UMPIL, Abril 27, 2024

* UMPIL - Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas

Pagdungaw ni Muning

PAGDUNGAW NI MUNING

nabigla ako't akala'y daga

ang naroong dumungaw na sadya

iyon pala'y ang aming alaga

si Muning, ang buntis naming pusa

mga bubuwit ang kanyang hanap

kahit tulog ako't nangangarap

minsan, lumundag ang pusang yakap

at sinagpang ang daga ng iglap

kaytapang ng mga dagang iyan

na nakikita ko sa tahanan

daga pa'y nakikipagtitigan

sa akin hanggang magbulabugan

ang mga daga'y nakakapraning

mabuti't naririyan si Muning

at mag-utol na Lambong at Lambing

at nakakatulog nang mahimbing

- gregoriovbituinjr.

04.27.2024

Oda sa sinta

ODA SA SINTA

may kwento habang natutulog

ako raw ay nagkukumahog

sa paghabol sa sintang irog

pag-ibig ang iniluluhog

ang pasya ko'y di na sungkitin

sa kalangitan ang bituin

at buwang iyong kukwitasin

tungong pag-iibigan natin

di kita bibigyan ng rosas

handog ko'y isang sakong bigas

upang sa gutom makaiwas

para sa maligayang bukas

oda sa iyo'y aking alay

habang patuloy sa pagnilay

ang iyong OO'y hinihintay

tanda ng pag-ibig na tunay

- gregoriovbituinjr.

04.26.2024

069

069

estilong aso raw o dog style, anila

ang numerong sixty-nine, tayo'y natatawa

o nangingiti sa haraya at pantasya

lalo na't may ka-partner ka o may asawa

numero iyon ng nasakyan kong traysikel

nakaupo roong sa diwa'y umukilkil

animo itong isipa'y napakatabil

gayong di naman matambok ang aking bilbil

anong palagay mo sa sisenta't nuwebe,

animnapu't siyam, sixty-nine, anong siste

lalo't magkasuyo'y magtatalik sa gabi

baka nasa isip, may kondom bang binili

edad sisenta'y nuwebe sana'y abutan

at kung maaari, iyon ay malampasan

na malakas pa rin ang tuhod at katawan

na nagagawa pa ang estilong sixty-nine

- gregoriovbituinjr.

04.25.2024

50 Greatest na Kwento

50 GREATEST NA KWENTO

nabiling aklat ay walang kaparis

una'y ang Fifty Greatest Short Stories

sunod ay Fifty Greatest Love Stories

at Fifty Greatest Detective Stories

pinuntirya't pinag-ipunang sadya

ang mga librong tila pambihira

klasikong awtor at klasikong akda

na babasahin mo mula't simula

mga dagdag sa munti kong aklatan

habang dumadaloy ang panitikan

sa aking ugat at mga kalamnan

sa aking puso, bituka't isipan

mga librong para sa aki'y ginto

upang pagsusulat pa'y mapalago

mga kwentong paksa'y saya't siphayo

na mula pa sa iba't ibang dako

mga aklat nga itong inspirasyon

upang magkaroon ng bagong layon

Fifty Greatest Kwentong Pinoy matipon

at malathala rin ito paglaon

- gregoriovbituinjr.

04.24.2024

Pulahan

PULAHAN

ako nga ba ay isang pulahan

na dapat lang daw i-redtag naman

ngayon na ba'y isang kasalanan

ang pagkilos nang para sa bayan

may pula nga sa ating bandila

tanda ng magigiting sa bansa

na lumaban para sa paglaya

mula mananakop na Kastila

pula ang kulay ng ating dugo

pula ang dumadaloy sa puso

pag nasugatan tatapang lalo

tinalupa't balat ma'y maghalo

itayo'y makataong lipunan

karapatang pantao'y igalang

pati panlipunang katarungan

prinsipyong iyan ba'y kasalanan

pawis sa noo'y tumatagaktak

ngunit di mapagapang sa lusak

ang tulad kong Spartan na tibak

na di papayag na hinahamak

ay, siyang tunay, pulahan ako

tanda ng mapagpalayang tao

e, ano, pulahan ang tulad ko

babarilin mo ba agad ako

kung ganyan ka, ikaw ang berdugo

pumapatay ng walang proseso

mga halang ang bituka ninyo

kayong bulok nga ang pagkatao

- gregoriovbituinjr.

04.23.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Kalikasan

KALIKASAN

sino pang magtutulong

kung tayo'y ginagatong

ng klimang urong-sulong

na dulot ay linggatong

sistemang capitalist

bayan na'y tinitikis

isigaw: Climate Justice

wakasan ang Just-Tiis

- gregoriovbituinjr.

04.22.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Global Climate Strike, Liwasang Aurora, Quezon City Memorial Circle, Setyembre 20, 2019.

Ngayong Earth Day

NGAYONG EARTH DAY

halina't tayo'y magsikilos

para sa kalikasang lubos

at nang masa'y makahulugpos

sa sistemang mapambusabos

kapitalismo'y mapangyurak

dignidad ng tao'y hinamak

dukha'y pinagapang sa lusak

ang kalikasan pa'y winasak

ngayong Earth Day ay magkaisa

upang baguhin ang sistema

dignidad ay bigyang halaga

kapitalismo'y palitan na

protektahan ang sambayanan

hanggang maitayo ng bayan

yaong makataong lipunan

at maayos na daigdigan

- gregoriovbituinjr.

04.22.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Global Climate Strike, na ginanap sa Liwasang Aurora, Quezon City Memorial Circle, Setyembre 20, 2019.

Pandesal muli ang almusal

PANDESAL MULI ANG ALMUSAL

pandesal muli ang almusal

habang naritong nagtatsaa

almusal muli ay pandesal

tulad ng karaniwang masa

tara na't mag-agahan tayo

kailangan nating kumain

upang sumigla ring totoo

itong katawan pagkagising

kaysaya't kasalo si misis

na sabay laging mag-agahan

nang iwing gutom ay maalis

lumakas naman ang katawan

pandesal sa agaha'y sikat

hanap ng masa pag nagmulat

- gregoriovbituinjr.

04.21.2024

Pagbabalik

PAGBABALIK

nakabalik na sa Pilipinas,

este Maynila, galing Batangas

upang gampanan ang inaatas

na pagtayo ng sistemang patas

kaya marapat ding isabuhay

ang pangarap na yakap na tunay

kaya patuloy na nagsisikhay

nang lipunang asam ay mataglay

tila lamay ay isang bakasyon

upang tuparin ang nilalayon

ngunit patuloy pa rin sa misyon

ang tibak na ito hanggang ngayon

kaya maghahanda ang makata

kasama'y nakikibakang dukha

upang maisiwalat sa madla

ang yakap na misyon at adhika

- gregoriovbituinjr.

04.21.2024

Paglisan

PAGLISAN

lumuwas na ng aking maybahay

mula sa ilang araw na lamay

mula nang mamayapa  si Itay

at damdamin ay tigib ng lumbay

lumuwas matapos ang pasiyam

habang naroon namang naiwan

ang mabubuting kamag-anakan

at si Inay at kapatid naman

nagdasal din at nagsalu-salo

at nagtungo rin sa sementeryo

doon ay nagnilay na totoo

kaya nagawa ang tulang ito

pang-apatnapung araw sasapit

ay kami'y muling uuwi, hirit

bilang pagrespeto'y aking sambit

babalikan si Dad na kaybait

- gregoriovbituinjr.

04.21.2024

Salusalo sa pasiyam

SALUSALO SA PASIYAM

matapos ang dasal ay nagsasalusalo

ang magkakamag-anak at kakain dito

tulad ng inihandang pansit at adobo

habang namayapa'y inalayan din nito

tuyong kalamyas at sinaing na tulingan

sa lamay at pasiyam ay muling natikman

inuulam ko pag napunta ng Balayan

sa tuyong kalamyas sila'y inuunahan

di na ako mahilig sa pansit at karne

bagamat may luto namang adobo rine

gulay at isda na lang ang aking putahe

o kaya'y magta-tsaa o barakong kape

may dasal sa umaga, sunod ay sa hapon

tutungong sementeryo bago dapithapon

pagka apatnapung araw pa ay mayroon

babangluksa naman sa susunod na taon

- gregoriovbituinjr.

04.20.2024

Tibaw

TIBAW

ngayon ang ikasiyam na araw

mayroon pang pasiyam o tibaw

bilang alaala sa namatay

at ipagbunyi ang kanyang buhay

nagsasama-sama ang kaanak

at kaibigan, ipagdarasal

ang namayapa bilang respeto

habang narito pa raw sa mundo

tradisyon na ang tibaw sa bansa

tayo'y tigib mang lumbay at luha

isang salusalong ginagawa't

ginugunita ang namayapa't 

ang masasaya nilang kahapon

babangluksa'y sa sunod pang taon

- gregoriovbituinjr.

04.20.2024

* tibaw - sinaunang salusalong ginagawa sa ikatlo o sa ikasiyam na araw ng kamatayan ng isang tao; nagsasama-sama ang mga kaanak at kaibigan ng namatay upang ipagdasal ito, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino

* namatay si Dad ng Abril 12, kaya sa bilang na siyam na araw ay kasama ang petsa 12, kaya Abril 20 - Abril 11 = 9 na araw

Libing

LIBING

katanghaliang tapat nang nagmisa sa Balayan

bago dalhin si ama sa kanyang paghihimlayan

matapos ay hinatid ng labinlimang sasakyan

si ama patungong Calaca sa huling hantungan

napakainit ng tanghaling natigib ng luha

nang bumabaybay ang sasakyan patungong Calaca

ngunit hanging kaylamig ang humahampas sa mukha

hanggang marating ang sementeryong gabok ang lupa

tila ba sa kabaong si Dad ay himbing na himbing

bagamat alam nating di na siya magigising

inilagak na sa huling hantungan ang magiting

na amang sa asawa't mga anak ay kaylambing

pagpupugay sa iyo, Dad, sa inalay mong buhay

sa pamilya at sa kapwang natulungan mong tunay

pinakita sa iyong larang ang napakahusay

na serbisyo sa bayan at sa pamilyang kalakbay

- gregoriovbituinjr.

04.19.2024

* litratong kuha ng makatang gala nang inilagak ang labi ng kanyang ama sa sementeryo ng Calaca, ikatlo ng hapon, Abril 18, 2024

* ang nasa ilalim na lapida ay sa kanyang ama at ina

Huling gabi ng lamay

HULING GABI NG LAMAY

marami pa ring kamag-anakan

ang naroroong nagdaratingan

tulad ng tiyahi't magpipinsan

iba'y kaylayong pinanggalingan

di makatulog sa huling gabi

kaya nagbantay na lamang dine

sa pagninilay ipinipirmi

ang paksang itutula ko sabi

ang umalis sa sariling bayan

ay bumalik din sa pinagmulan

ang ipinanganak sa Balayan

sa bayang iyon uuwi naman

naritong pulos kape't salabat

nang sa huling lamay ay magluwat

patuloy na nagtutugma't sukat

buong araw tiyak ako'y puyat

- gregoriovbituinjr.

04.18.2024

Ama bilang bayani ng pamilya

AMA BILANG BAYANI SA PAMILYA

sa bawat anak, bayani ang tatay

lalo't di nito bisyo ang tumagay

kundi anak ay pag-araling husay

anak nama'y makikinig na tunay

sa amin, si Dad ay isang bayani

na talagang maipagmamalaki

nagawaran pa siya ng Employee

of the Year noon ni Pangulong Cory

nagtrabaho sa kabila ng hirap

ng buhay ay talagang nagsumikap

sa pamilya'y tunay na may pangarap

na ginhawa'y makamit naming ganap

wala na si Dad, na namayapa na

sa edad niyang walumpu't dalawa

pagpupugay sa iyo, aming ama

tangi kong masasabi'y "Mabuhay ka!"

- gregoriovbituinjr.

04.17.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Tubig, kape at salabat

TUBIG, KAPE AT SALABAT

kayrami kong nainom sa lamay

di alak dahil doon ay bawal

walang sugal at walang pagtagay

kundi tubig, kape at salabat

may meryendang tinapay sa plastik

may mani at iba pang kutkutin

may butong pakwan, biskwit at kornik

habang nagsusulat, di antukin

inihanda sa mga bisita

at kamag-anak na naroroon

na kwento naman ang baon nila

pawang talakayan ng kahapon

ako sa kanila'y nakikinig

nakilala'y ibang kamag-anak

habang nagsasalabat o tubig

nabatid ko'y lalamnin ng pitak

- gregoriovbituinjr.

04.17.2024

Panganay

PANGANAY

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Pangalawa ako sa anim na magkakapatid, at panganay sa apat na lalaki. Ako ang junior ni Dad dahil ipinangalan ako sa kanya.

Ang aking nakatatandang kapatid na babae ay nasa US dahil pinetisyon ng anak kaya silang mag-asawa ay naroroon nang mamatay si Dad noong Abril 12. Kaya ako muna ang tumayong panganay sa magkakapatid habang wala si Ate. Bagamat hindi talaga ako ang naging punong abala sa burol kundi ang pangatlo, pang-apat at bunso na nakasama ni Dad sa kanyang huling sandali. Bagamat tumulong din ako at nagbantay sa burol habang tulog ang lahat.

Dala ko ang trabaho kahit sa lamay. Nagtitipa sa kompyuter ng madaling araw habang tinatapos ang nakuha kong kontrata ng translation mula sa isang institusyon. Abril 15 ang ikatlong deadline (34 pahina) at Abril 19 (anim na pahina) ang huling deadline. Kaya nagtatrabaho pa rin kahit nasa lamay.

Tamang-tama namang nakuha na ni Ate ang kanyang green card nito lang Abril 14, na ibinalita agad niya sa aming magkakapatid. Kaya nagpasya na siyang umuwi ng Pilipinas upang makadalo sa libing ni Dad sa Abril 18. Dumating na rin mula Davao ang isa ko pang kapatid na si Greg Vergel, panglima sa magkakapatid, kasama ang kanyang pamilya.

Marahil ako lang ang kaiba sa magkakapatid, dahil ako lang ang naging aktibista. Nagsimula iyon sa pagbabasa at pagpunta-punta sa Popular Bookstore sa Doroteo Jose sa Maynila, noong bandang huling bahagi ng 80s, bago iyon lumipat sa Tomas Morato, malapit sa Boy Scouts Circle, sa Lungsod Quezon.

Hindi kami nagkita ni Ate bago ako lumuwas ng Maynila kahapon, Abril 16, upang daluhan muna ang isang talakayan ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na gaganapin sa Philippine Normal University sa Abril 17, ngayong hapon. Pambihirang pagkakataon iyon na KWF mismo ay nag-email sa akin upang daluhan ko ang kanilang aktibidad sa PNU. Kaya kailangan kong lumuwas ng Maynila at babalik muli sa Balayan sa gabi para sa huling lamay.

Mabuti at nakabalik na si Ate sa Pilipinas, at kumpleto na kaming anim na magkakapatid upang ihatid sa huling hantungan si Dad sa Calaca bukas, Abril 18.

PANGANAY

mula Tate, dumating na si Ate

panganay sa aming magkakapatid

na sa akin ay magandang mensahe

at kumpleto na kaming maghahatid

sa aming Ama sa huling hantungan

na namatay na mula sa ospital

nagsikap para sa kinabukasan

si Dad na aming ikinararangal

si Ate naman ang punong abala

bagamat sa group chat lang nagkausap

si utol Vergel ay di pa nakita

na mula Davao pa'y sadyang lumipad

kasama ang kanyang buong pamilya

na sa Batangas ay di pa napadpad

04.17.2024

Sa landas ng tatlong bayan

SA LANDAS NG TATLONG BAYAN

Maikling kwento at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Marahil ay magtataka ang iba pag nalaman nilang tatlong bayan itong tinatahak nang mamatay si Dad. Ang punerarya ay mula Nasugbu, ang burol ay sa Balayan, at ang libing ay sa Calaca. 

Karaniwan kasi, pag namatay ay sa isang bayan lang ang nag-aasikaso, o kaya'y dalawang bayan, na ang bayan ay katabi ng isa pang bayan. Subalit kay Dad ay tatlo. May kwento kasi iyan.

Si Dad talaga ay taga-Balayan, subalit nagkaroon ng bahay sa isang barangay sa Nasugbu kung saan maraming kamag-anak na Bituin.

Sa pagitan ng Nasugbu at Balayan ay ang bayan ng Tuy (na binibigkas na Tu-Wi), na marami ring kamag-anakang Bituin, tulad sa Barangay Putol.

Nais naman ni Dad mailibing sa Calaca dahil doon din nakalagak ang mga labi ng Tatang, o Mamay (o lolo) Tura at Nanay (o lola) Tinay, na magulang ni Dad. Kung sa Balayan siya ilalagak ay solo lang siya, at makakasama niya marahil doon ay ang kanyang balae na si Ka Juani.

Iyan ang payak na kwento ng tatlong bayang may kaugnayan sa pagkamatay ni Dad.

SA LANDAS NG TATLONG BAYAN

tatlong magkakalapit na bayan ang tinatahak

nang mamatay si Ama na ang dulo'y ang paglagak

sa huling hantungan, daang aspaltado't di lubak

Nasugbu muna, Balayan sunod, huli'y Calaca

bakit ba tatlong bayan, ito'y may dahilang sadya

pagkat may kaugnayan kay Ama mula simula

ipinanganak si Ama sa bayan ng Balayan

at doon din nalagutan sa isang pagamutan

nais na sa Calaca malagak kasama'y Tatang

sa Nasugbu naman nakapagpatayo ng bahay

siyang nagsikap upang mapag-aral kaming tunay

bilang ama ng pamilya'y sadyang napakahusay

edad na walumpu't dalawa ay kanyang naabot

mapalad na tayo kung marating iyon ay bonus

04.16.2024

* litrato mula sa google

Hikab sa lamay

HIKAB SA LAMAY

ramdam ko na ang antok, naghikab 

ngunit di pa oras magpahinga 

dapat pang asikasuhing ganap 

ang kamag-anakan at bisita 

nakadalawang hikab na ako

ay, dapat nang magpahingang tunay

sa tula ako nagpasaklolo

na siyang sa akin umalalay

pag mga bisita'y nag-uwian

maglilinis muna ng paligid

ipasok ang pinggan, kanin, ulam

saka bintana't pinto'y ipinid

at sa mahabang bangko'y humiga

mga mata'y marahang ipikit

habang sa mahal nangungulila

ay matutulog ng ilang saglit

- gregoriovbituinjr.

04.16.2024

12 at 17

12 AT 17

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Si Dad ang panlima at si Tiyo Mado ang pang-anim sa magkakapatid. Sila rin ang talagang close. Nang lumuwas ng Maynila si Dad noong 1960s upang mag-aral at magtrabaho, kinuha niya si Tiyo Mado upang makapag-aral din at ipinasok niya ng trabaho sa pinapasukan ni Dad. Sa FEATI University, kung saan doon din ako nagkolehiyo, nakita nina Dad at Tiyo Mado ang kanilang napangasawa.

Gayunman, may naikwento ang aking kapatid, habang kausap namin ang aming pamangkin.

Birthday ni Tiyo Mado, na nakababatang kapatid ni Dad, tuwing Abril 17. Namatay siya noong nakaraang taon, petsang Nobyenbre 12, limang araw bago mag-birthday si Dad.

Birthday naman ni Dad tuwing Nobyembre 17. Namatay siya nitong Abril 12, limang araw bago mag-birthday si Tiyo Mado.

Pareho pala silang isinilang ng petsa 17 at namatay ng petsa 12. Usapan nga ay parang nagsunduan ang dalawa, na talaga namang magkalapit o close na magkapatid.

Limang araw ang pagitan ng numero ng petsa ng pagkasilang at kamatayan - ang 5 bilang prime number.

Hindi naman ako naniniwala sa numerology bagamat BS Math ang aking kurso sa kolehiyo. Gayunman, ikinwento ko lang ang naikwento sa akin.

Maganda rin naman ang numero ng mga petsa na isa ay prime number - ang 17. At pag in-add mo ang 12 at 17, ang sum ay 29 na isa ring prime number, o tanging sa 1 lang ito maidi-divide. Ang 5, 17, at 29, ay prime number, at gansal din o odd number.

Bagamat ang 12 dahil even number ay hindi naman prime number, dahil divisible by 2, 3, 4, at 6, bukod sa 1 at 12.

Kumatha ako ng tula hinggil sa naikwentong ito.

12 AT 17

dalawang mumero ang tila pinagtiyap

nina tiyo't Dad na magkapatid ngang ganap

Tiyo Mado'y sinilang, Abril Disisyete

namayapa siya'y petsa Nobyembre Dose

sinilang si Dad ng Nobyembre Disisyete

namayapa siya sa petsang Abril Dose

magkapatid silang alam kong sanggang dikit

na sa isa't isa'y talagang magkalapit

kina Tito Mado't Dad, ako'y nagpupugay

ang kanilang pagkawala'y nagbigay-lumbay

mga payo nila'y lagi kong tatandaan

aral nilang pamana'y di malilimutan

maraming salamat po sa inyong dalawa

at pagsasama natin noon ay kaysaya

04.15.2024

* litrato ng tsart mula sa google

Pagninilay

PAGNINILAY

isusulat ko ang anumang naninilay

ilalarawan ang anumang makukulay

kumakatha pa rin kahit di mapalagay

sa kasalukuyan man ay tigib ng lumbay

akdain din ang masaya o isyung dala

bilang abang makata, editor, kwentista

bilang mananalaysay ng mga historya

bilang tibak na Spartan, limgkod ng masa

di ko naman hanap ang lugar na tahimik

gabing pusikit man o araw na'y tumirik

kahit maingay, handa ang aking panitik

magsusulat akong walang patumpik-tumpik

ang mahalaga palagi'y may sasabihin

at masisimulan mo na ang aakdain

- gregoriovbituinjr.

04.14.2024

Kamatayan

KAMATAYAN

ang lahat ng tao'y mamamatay

isang katotohanan ng buhay

gayunman, tayo'y tigib ng lumbay

pag mahal sa buhay na'y nawalay

paano ba agad matatanggap

kung may tutuparin pang pangarap

kung sa sakuna'y nawalang iglap

o kung sa ospital na'y naghirap

ang mahalaga, noong buhay pa

noong kayo pa'y nagkakasama

ay nagsikap, nagmamahalan na

at may respeto sa bawat isa

kamataya'y di maiiwasan

masasabing buhay nga ay ganyan

marahil tanging pag-ibig lamang

ang mapapabaon sa libingan

- gregoriovbituinjr.

04.14.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Takipsilim

TAKIPSILIM

sumilang ang araw sa bansa, bayan at kanugnog
sa daigdig ay sisikat ng pagkatayog-tayog
habang ilang oras lamang ito na'y papalubog
at bukas ay sisikat muli ng buong pag-irog

tulad din ng buhay, may pagsikat at takipsilim
tulad din ng pagkawala ng buhay na taimtim
tulad kong isang bubuyog na sa rosal sumimsim
sa bawat umaga't tanghali, sasapit ang dilim

ang paglubog ng araw ay matalinghaga minsan
pagkat nauugnay bilang tanda ng kamatayan
ngunit paano tatanggapin ang katotohanan
na mahal mo'y lumubog na ang araw nang tuluyan

nadarama ko pa rin ang kabutihan ni Ama
sa aming magkakapatid na inaruga niya
ang pagsapit ng takipsilim ay may ibinunga
na magkakapatid, pinakita'y pagkakaisa

- gregoriovbituinjr.
04.13.2024

Bukangliwayway

BUKANGLIWAYWAY

ang pagkasilang ay kapara ng bukangliwayway

ating magulang ay kaysaya't isang bagong araw

pag-uha ng sanggol ay tanda ng pag-asa't buhay

pag narinig ng iba'y palakpak at di palahaw

magsasaka'y gising na bago magbukangliwayway

paparoon na sa bukid kasama ng kalabaw

mag-aararo at magtatanim ng gintong palay

hanggang mag-uhay, pati gulay, okra, bataw, sitaw

manggagawa'y gising na sa pagbubukangliwayway

papasok sa trabaho, may panggabi, may pang-araw

sa pabrika'y binenta ang lakas-paggawang tunay

sa karampot na sahod ang metal ay tinutunaw

O, bukangliwayway, sa bawat aking pagninilay

matapos ang takipsilim, ikaw nama'y lilitaw

upang sambayanan ay gabayan, tula ko'y tulay

sa masa, tanda ng pag-asa't hustisya ay ikaw

- gregoriovbituinjr.

04.13.2024

Tula kay Dad

TULA KAY DAD

alas-diyes disisiyete kaninang umaga

nang mabalitaan namin ang pagkawala niya

nagyakapan kami ni misis, may luha sa mata

gayunman, tinanggap na naming si Dad ay wala na

maraming salamat, Dad, sa inyong pagpapalaki

sa amin, ikaw ay aming ipinagmamalaki

binigyan ng edukasyon, inalagaan kami

at tiniyak na maging mamamayang mabubuti

buti't nagisnan ninyo ang kasal namin ni Libay

iyon ay isa sa ikinatuwa ninyong tunay

pag inyong kaarawan, tula ang tangi kong tulay

upang sadyang amin kayong mapasaya ni Inay

sa pagkawala ninyo'y tula pa rin itong lahad

hanggang sa muling pagkikita, pahinga ka na, Dad

- gregoriovbituinjr.

04.12.2024

Ang patalastas na ito'y nilabas bago magtanghali sa pesbuk ng inyong abang lingkod.

Paalala sa kubeta

PAALALA SA KUBETA

paalala'y kaytagal na

sa pinasok na kubeta

sa opisina, kantina,

retawran at kung saan pa

kubeta'y huwag iiwang

marumi't makalat naman

ang inidoro'y buhusan

huwag burara sa ganyan

may susunod pang gagamit

kaya huwag nang makulit

iwan mo iyong malinis

upang sila'y di mainis

kung sumunod ka, salamat

tao kang talagang mulat

- gregoriovbituinjr.

04.12.2024

Salin wika sa LRT2

SALIN WIKA SA LRT 2

minsang sumakay sa Cubao ng LRT2 

na balak bumaba sa estasyon sa Recto

paskil sa tren ay kinunan ko ng litrato

Ingles ay sinalin sa wikang Filipino

"Keep hands away from the door edge."

"Huwag ilagay ang kamay sa gilid ng pinto."

"Do not lean on train doors."

"Huwag sumandal sa pinto ng tren."

"Emergency brake and door open handle."

"Pangkagipitang preno at tatangnan ng pinto."

"Break cover, turn handle to apply brake..."

"Basagin ang takip, pihitin ang tatangnan para sa preno..."

"...and unlock door in emergency."

"...at para mabuksan ang pinto sa sandali ng kagipitan."

"Emergency use only."

"Gamitin lamang sa sandali ng kagipitan."

"Penalty for improper use."

"May parusa sa hindi wastong paggamit."

maraming salamat sa wastong pagsasalin

na kauna-unawa habang sakay sa tren

pag nabasa ng masa'y talagang susundin

na nasa wikang pambansang talagang atin

- gregoriovbituinjr.

04.11.2024

Gagawin ko't muling gagawin

GAGAWIN KO'T MULING GAGAWIN

gagawin ko't muling gagawin ang pagkatha

pagkat ito na'y misyon ng abang makata

sa buhay na iwi, umakda ng umakda

ng maikling kwento, sanaysay, dagli't tula

gagawin ko't muling gagawin ang magrali

pagkat tibak akong sa bayan nagsisilbi

upang lipunang asam sa madla'y masabi

upang kalagayan ng dukha'y mapabuti

gagawin ko't gagawin ang makapagturo

kung paano sa sistemang bulok mahango

ang dukha't manggagawang laging ginogoyo

ng kapitalistang tuso't trapong hunyango

gagawin kong muli't muli ang makibaka

nang masa'y kamtin ang panlipunang hustisya

sa madla'y patuloy na mag-oorganisa

upang palitan na ang bulok na sistema

gagawin ko't gagawin ang pananaludtod

habang lipunang asam ay tinataguyod

kumayod mang kumayod, kahit walang sahod

magtutugma't sukat nang walang pagkapagod

- gregoriovbituinjr.

04.11.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Aklatan sa Laot, sa pagdating ng barkong Doulos

AKLATAN SA LAOT, SA PAGDATING NG BARKONG DOULOS

Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nabatid namin ni misis ang pagdating ng barkong internasyunal na MV Doulos sa bansa. Isa iyong malaking bentahan ng aklat na nag-iikot sa buong mundo. Ayon nga sa kanilang patalastas, "MV Doulos Hope, the largest floating library in the world, anchored in Manila for a 19-day visit from March 27 to April 14, 2024, at the Eva Macapagal Terminal, Port Area Manila."

Ayon pa sa kanila, ang salitang 'doulos' ay Griyego at nangangahulugang lingkod o servant, kaya ang barko ay dapat maging 'lingkod ng pag-asa' o 'servant of hope'.

Huli kong punta roon ay noong 2012 pa nang pumunta ito sa bansa noon.

Nagtungo kami ni misis doon, hapon na ng Abril 10, 2024, dahil Araw ng Eid Il Fitr, na isang holiday sa ating bansa. Maraming pila, maraming tao. Sa online ay hindi kami nakahabol ni misis dahil fully booked na, kaya naghintay pa kami ng mga lalabas. Mga kalahating oras din kaming naghintay at nakapasok din sa barko.

Napag-usapan namin ni misis na tila ba mas malaki ang barkong Rainbow Warrior ng Greenpeace sa barko ng MV Doulos.

Sa loob, maraming mga bata, at marami ring shelf ng Children's Books. Halos walang political books, at marami ang bible at religious books. Sa bungad pa lang ay marami nang sudoku puzzles, sa isang malaking lamesa.

Ang nabili ko ay dalawang aklat na pangkalikasan: Ang "Discover Weather and Climate, A Guide to Atmospheric Conditions" at ang "Endangered Animals and How You Can Help." Ang una ay nagkakahalaga ng 200 unit na katumbas ng P240.00 at ang ikalawa naman ay 100 unit o P120.00. Kaya bale P360.00 ang dalawang aklat. Dagdag pa ang isang remembrance ballpen na may tatak ng Doulos sa halagang P40.00 at ang bag na may tatak na Doulos Hope sa halagang P60.00. Kaya P460.00 lahat. Sulit naman dahil bihira namang dumating ang barkong ito sa atin.

Dahil nga walang pampulitika at pang-ekonomyang aklat, at wala ring mga tula, bagamat may ilang literatura, mas pinili ko ang dalawang aklat na pangkalikasan, dahil mas makakatulong ito sa kampanya para sa kapaligiran at klima, lalo na sa pagbibigay ng edukasyon sa mga maralita, na madalas kong kaulayaw bilang sekretaryo heneral ng isang samahang maralita.

Naisip ko, maganda ring may ganitong barko para naman sa panitikang bayan. Mga tula at kwentong bayan, at nobela ng ating mga hinahangaang Pilipinong manunulat, sa wikang Pilipino man at sa wikang Ingles, upang maitaguyod ang ating panitikan sa ibang bansa.

Kumatha ako ng munting tula hinggil sa karanasan sa nasabing barko.

AKLATAN SA LAOT

may bilihan ng aklat sa laot

ito ay sa barkong M.V. Doulos

hapon na, mabuti't nakaabot

kami ni misis sa barkong Doulos

barkong lumilibot sa daigdig

sa lugar na mainit, malamig

misyon ng barko'y nakakaantig

ang mensahe'y pag-asa't pag-ibig

maraming aklat pambata roon

pati na aklat pangrelihiyon

iba'y bumili ng kahon-kahon

kami'y dalawang libro lang doon

umuwi kaming pawang masaya

nabili mang aklat ay dalawa

mahalaga'y doon nakasampa

sana roon ay makabalik pa

04.11.2024