Martes, Abril 30, 2024

Dalawang app game sa selpon

DALAWANG APP GAME SA SELPON

sinagot sa panahong tahimik
o maingay ngunit walang imik
na sa selpon ay aking pinitik
sambuwan ng Sudoku't Word Connect

sa dami man ng mga gawain
nagpapatuloy man sa layunin
pinakapahinga na ang app game
sa hapon o pagkagat ng dilim

naiiba ang ihip ng utak
matapos sa rali'y magtatalak
ng mga isyu't paksang palasak
at katiwalian ding talamak

mabuti't utak ay mapadugo
sa app game na nakararahuyo
pahinga ko na ang paglalaro
lalo't isyu'y nakapanlulumo

- gregoriovbituinjr.
04.30.2024

Lunes, Abril 29, 2024

Indian missile, nasa Pinas na

INDIAN MISSILE, NASA PINAS NA

BhraMos supersonic cruise missile na mula sa India
ang dumating sa bansa para raw armas sa gera
mahal man ito, bansa'y naghahanda na talaga
nang sa mundo'y ipakitang tayo'y may pandepensa

upang ipakitang bansa'y di basta makawawa
at di basta makagalaw ang nagbabantang bansa
missile upang ipagtanggol ang tinubuang lupa
habang kapitalista ng armas ay tuwang-tuwa

ang bansa'y nagiging magnet o balani ng sindak
ginawang base ng U.S. na EDCA ang inanak
siyam na base ng Kano sa bansa sinalaksak
habang Pinoy pag nagkadigma'y gagapang sa lusak

missile na iyan ay di naman sa atin tutubos
kundi mangwawasak lang ng mga buhay na kapos
dinadamay lang tayo sa digmaan, inuulos
ng U.S. at Tsinang bawat isa'y nais mapulbos

aralin natin ang kasaysayan ng rebong Ruso
masa'y di sinuportahan ang Tsar sa gera nito
kundi inorganisa nina Lenin ang obrero
upang mapalitan ang sistema nang magkagulo

tungkulin ng manggagawang itayo ang lipunan
nila, di ipagtanggol ang burgesya't mayayaman
dapat labanan ang tuso't elitistang gahaman
na pawang nagsibundatan at pahirap sa bayan

- gregoriovbituinjr.
04.29.2024

* Ulat mula sa pahayagang Abante, Abril 22, 2024, kasabay ng paggunita sa Earth Day

Linggo, Abril 28, 2024

Panghilod

PANGHILOD

gamit ni misis sa aking likod
ang mahiwagang batong panghilod
hiniluran ko naman ang tuhod
binti, sakong, hanggang sa mapagod

natanggal ang isang kilong libag
nang mahiluran ay nangalaglag
para bang aking puso'y binihag
ng magandang diwatang lagalag

nang makaligo, ramdam na'y presko
libag pa'y nabawasang totoo
napatitig ako sa kuwago
at sa parot na maraming kwento

kaygaling ng panghilod ni misis
isang kilong libag ko'y napalis

- gregoriovbituinjr.
04.28.2024

Pinta para sa Kababaihan

PINTA PARA SA KABABAIHAN
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Tatlong aktibidad ang dinaluhan ko nitong Abril 26, 2024, araw ng Biyernes. Una'y lumahok ako, kasama ang grupo kong KPML (Kongreso ng Pagkakaisa ng Maralitang Lungsod) sa raling pinangunahan ng PMCJ (Philippine Movement for Climate Justice) mula ikasiyam hanggang ikasampu ng umaga. Hinarang kami ng kapulisan sa Morayta. Ang ikalawa'y ang aktibidad ng FDC (Freedom from Debt Coalition) sa CHR (Commission on Human Rights) mula ikasiyam ng umaga hanggang ikalabindalawa ng tanghali. At ikatlo ay ang rali ng KPML, kasama ang Partido Lakas ng Masa - Urban Poor Committee, ZOTO-GMA, at ang grupong Kadamay mula ikatlo hanggang ikalima ng hapon sa harap ng tanggapan ng NHA (National Housing Authority) at sa DHSUD (Department of Human Settlement and Urban Development).

Ang una at ikatlo ay talagang rali. Kaya isang magandang pahinga mula sa rali ang idinaos na aktibidad ng FDC.

Matapos ang unang rali ay tumuloy agad ako sa Liwasang Diokno ng CHR kung saan idinaos ang Art and Painting activity ng Women's Committee ng FDC. Dumating ako roon sa ganap na ikalabing-isa ng umaga. Bagamat nakapagpinta na ako noon, halimbawa, sa mga pader katuwang ang mga kasama sa Climate Walk ng 2014 at 2023, iyon  ang una kong solong painting. Maraming salamat sa pagbibigay ng pagkakataon. Napaisip nga ako na kung kaya ko palang gumawa ng ganoon ay ituloy ko na sa mga libreng oras ko. Tulad ng pagkatha ng tula at maikling kwento ay hasain ko na rin ang aking sarili sa pagguhit ng larawan at pagpinta sa kambas.

Kasama ko sa litrato rito ang batikang pintor na si kasamang Lito Ringor ng ZOTO, habang kinatawan naman ako sa nasabing aktibidad ng XDI (Ex-Political Detainees Initiative) at KPML bilang kanilang sekretaryo heneral.

Kumatha ako ng tula hinggil dito.

PINTA PARA SA KABABAIHAN

buti't dumalo ako sa aktibidad na iyon
ng Women's Committee ng Freedom from Debt Coalition
paksa'y isyung kababaihan at kanilang misyon
at ako'y lumahok sa pagpipintang nilalayon

matapos ang rali sa Morayta hinggil sa klima 
agad nang naglakbay ng ikasampu ng umaga
upang sa Diokno Hall ng CHR ay pumunta
upang aking madaluhan ang doo'y paanyaya

binigyan ng kambas, pintura't pinsel, napaisip
babae't lalaki'y magkatuwang, aking nalirip,
sa paglaya ng uri, ng bayan, at ng daigdig
at nagpinta akong tila makatang nagpapantig

pinasa ko bagamat iyon lang ang nakayanan
una ko mang pinta'y maipagmamalaki naman
dahil mula iyon sa puso, diwa't karanasan
bilang manunulat at abang makata ng bayan

04.28.2024

* mga litratong kuha ng makatang gala sa nasabing aktibidad

Ka Apo Chua, Pambansang Alagad ni Balagtas 2024

KA APO CHUA, PAMBANSANG ALAGAD NI BALAGTAS 2024
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Siyam silang tumanggap ng Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas sa 50th Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas (UMPIL) National Writers Congress at Ika-37 Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas. Inilunsad ito sa Gimenez Gallery ng Unibersidad ng Pilipinas sa Diliman, Lungsod Quezon mula ikasiyam ng umaga hanggang ikalima ng hapon ng Abril 27, 2024, araw ng Sabado.

Kayganda ng tema ng nasabing Kongreso ng UMPIL: "Ang Manunulat Bilang Aktibista ng Kapayapaan". 

Isa sa mga nakatanggap dito ang matagal ko nang kakilalang si Ka Apo Chua, dahil siya ang mentor ng Teatro Pabrika, na kasapi ng Bukluran ng Manggagawang Pilipino (BMP) na kinilakhan ko na bilang maglulupa at organisador. Ginawaran si Ka Apo ng nasabing parangal sa kategoryang "Critisism in Filipino". Isa pa sa kakilala kong kasama niyang nagawaran ng parangal ay si Dean Jimmwel C. Naval (Fiction in Filipino) na isa sa aking naging mentor sa Palihang Rogelio Sicat (PRS) Batch 15, taon 2022, na proyekto ng Kolehiyo ng Arte at Literatura (KAL) ng UP Diliman.

Ang pito pa sa kanilang nakasama sa Gawad Pambansang Alagad ni Balagtas ay sina: Antonio A. Aguilar Jr. (Hiligaynon Poetry and Fiction), Generoso B. Alcantara (Essay and Translation), Maria Felisa H. Batacan (Fiction in English), Jim Chiu Hung (Chinese Poetry and Essay), Fatima Lim-Wilson (Poetry in English), Ma. Cecilia Locsin-Nava (Literary History and Translation), at Felice Prudente Sta. Maria (Essay in English). Nagawaran naman ng Gawad Paz Marquez Benitez si Prof. Jerry C. Respeto ng Ateneo, habang pinarangalan ng Gawad Pedro Bukaneg ang The Writer's Bloc, Inc.

Narito ang nakasulat sa libretong inilabas ng UMPIL at binasa ni Prof. Joey Baquiran hinggil kay Prof. Apolonio B. Chua:

"Sa kanyang mga sanaysay at lathalaing nagtatanghal ng malalim na pang-unawa sa kalagayan ng mga manggagawa at manlilikhang-bayan na nadukal sa taos-pusong pakikiisa at matagal na pakikipamuhay sa kanila, at mula sa nagawang malapitang pagsaksi ay nalikom niya ang mga danas at kislap-diwang isinaakda sa mga aklat at panunuring pang-akademya. Napagtagumpayan niyang maipagpatuloy at maisabuhay sa loob at labas ng mga institusyon ang kabang-yaman ng kaalaman sa pamamagitan ng mga publikasyong nagpapatunay ng pananaw-sa-daigdig na makabayan at makatao, nagsusulong ng abanteng pagbabagong taglay ng sektor na tunay na lakas ng lipunang Filipino: ang mga manggagawa at artistang bayan."

Nasaksihan ko rin ang paglulunsad ng UP Press noong 2009 ng labindalawang aklat sa UP Vargas Museum, at isa sa inilunsad doon ang kanyang aklat na "Simulain: Dulambayan ng Manggagawa sa Konteksto ng Militanteng Kilusang Unyonismo (1980-1994). At doon mismo'y binigyan niya ako ng kopya ng aklat, na hanggang ngayon ay aking iniingatan.

Kumatha ako ng tula para kay Ka Apo Chua:

KA APO CHUA, MAGITING NA GURO, MAPAGPALAYA

Ka Apo Chua, mentor ng grupong Teatro Pabrika
sa pagkilos ng obrero'y matagal nakasama
kaya sa pag-awit ng manggagawa sa kalsada
at mga pagtitipon ay hahanga kang talaga

Ka Apo Chua, matanda na subalit malakas
isang guro sa Unibersidad ng Pilipinas
sa kanyang pagsisikap tungo sa malayang bukas
ginawaran ng Pambansang Alagad ni Balagtas

isang parangal na sa UMPIL ay nasaksihan ko
nang inilunsad ang kanilang Pambansang Kongreso
siyam silang mahuhusay na ginawaran nito
pagpupugay sa kanilang siyam, kami'y saludo

kay Ka Apo Chua, taas-kamaong pagpupugay!
sa mga ambag mo sa obrero't bayan, mabuhay!

04.28.2024

* mga litratong kuha ng makatang gala sa ika-50 Kongreso ng UMPIL, Abril 27, 2024
UMPIL - Unyon ng mga Manunulat sa Pilipinas

Sabado, Abril 27, 2024

Pagdungaw ni Muning

PAGDUNGAW NI MUNING

nabigla ako't akala'y daga
ang naroong dumungaw na sadya
iyon pala'y ang aming alaga
si Muning, ang buntis naming pusa

mga bubuwit ang kanyang hanap
kahit tulog ako't nangangarap
minsan, lumundag ang pusang yakap
at sinagpang ang daga ng iglap

kaytapang ng mga dagang iyan
na nakikita ko sa tahanan
daga pa'y nakikipagtitigan
sa akin hanggang magbulabugan

ang mga daga'y nakakapraning
mabuti't naririyan si Muning
at mag-utol na Lambong at Lambing
at nakakatulog nang mahimbing

- gregoriovbituinjr.
04.27.2024

Biyernes, Abril 26, 2024

Oda sa sinta

ODA SA SINTA

may kwento habang natutulog
ako raw ay nagkukumahog
sa paghabol sa sintang irog
pag-ibig ang iniluluhog

ang pasya ko'y di na sungkitin
sa kalangitan ang bituin
at buwang iyong kukwitasin
tungong pag-iibigan natin

di kita bibigyan ng rosas
handog ko'y isang sakong bigas
upang sa gutom makaiwas
para sa maligayang bukas

oda sa iyo'y aking alay
habang patuloy sa pagnilay
ang iyong OO'y hinihintay
tanda ng pag-ibig na tunay

- gregoriovbituinjr.
04.26.2024

Huwebes, Abril 25, 2024

069

069

estilong aso raw o dog style, anila
ang numerong sixty-nine, tayo'y natatawa
o nangingiti sa haraya at pantasya
lalo na't may ka-partner ka o may asawa

numero iyon ng nasakyan kong traysikel
nakaupo roong sa diwa'y umukilkil
animo itong isipa'y napakatabil
gayong di naman matambok ang aking bilbil

anong palagay mo sa sisenta't nuwebe,
animnapu't siyam, sixty-nine, anong siste
lalo't magkasuyo'y magtatalik sa gabi
baka nasa isip, may kondom bang binili

edad sisenta'y nuwebe sana'y abutan
at kung maaari, iyon ay malampasan
na malakas pa rin ang tuhod at katawan
na nagagawa pa ang estilong sixty-nine

- gregoriovbituinjr.
04.25.2024

Miyerkules, Abril 24, 2024

50 Greatest na Kwento

50 GREATEST NA KWENTO

nabiling aklat ay walang kaparis
una'y ang Fifty Greatest Short Stories
sunod ay Fifty Greatest Love Stories
at Fifty Greatest Detective Stories

pinuntirya't pinag-ipunang sadya
ang mga librong tila pambihira
klasikong awtor at klasikong akda
na babasahin mo mula't simula

mga dagdag sa munti kong aklatan
habang dumadaloy ang panitikan
sa aking ugat at mga kalamnan
sa aking puso, bituka't isipan

mga librong para sa aki'y ginto
upang pagsusulat pa'y mapalago
mga kwentong paksa'y saya't siphayo
na mula pa sa iba't ibang dako

mga aklat nga itong inspirasyon
upang magkaroon ng bagong layon
Fifty Greatest Kwentong Pinoy matipon
at malathala rin ito paglaon

- gregoriovbituinjr.
04.24.2024

Martes, Abril 23, 2024

Pulahan

PULAHAN

ako nga ba ay isang pulahan
na dapat lang daw i-redtag naman
ngayon na ba'y isang kasalanan
ang pagkilos nang para sa bayan

may pula nga sa ating bandila
tanda ng magigiting sa bansa
na lumaban para sa paglaya
mula mananakop na Kastila

pula ang kulay ng ating dugo
pula ang dumadaloy sa puso
pag nasugatan tatapang lalo
tinalupa't balat ma'y maghalo

itayo'y makataong lipunan
karapatang pantao'y igalang
pati panlipunang katarungan
prinsipyong iyan ba'y kasalanan

pawis sa noo'y tumatagaktak
ngunit di mapagapang sa lusak
ang tulad kong Spartan na tibak
na di papayag na hinahamak

ay, siyang tunay, pulahan ako
tanda ng mapagpalayang tao
e, ano, pulahan ang tulad ko
babarilin mo ba agad ako

kung ganyan ka, ikaw ang berdugo
pumapatay ng walang proseso
mga halang ang bituka ninyo
kayong bulok nga ang pagkatao

- gregoriovbituinjr.
04.23.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Lunes, Abril 22, 2024

Kalikasan

KALIKASAN

sino pang magtutulong
kung tayo'y ginagatong
ng klimang urong-sulong
na dulot ay linggatong

sistemang capitalist
bayan na'y tinitikis
isigaw: Climate Justice
wakasan ang Just-Tiis

- gregoriovbituinjr.
04.22.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Global Climate Strike, Liwasang Aurora, Quezon City Memorial Circle, Setyembre 20, 2019.

Ngayong Earth Day

NGAYONG EARTH DAY

halina't tayo'y magsikilos
para sa kalikasang lubos
at nang masa'y makahulugpos
sa sistemang mapambusabos

kapitalismo'y mapangyurak
dignidad ng tao'y hinamak
dukha'y pinagapang sa lusak
ang kalikasan pa'y winasak

ngayong Earth Day ay magkaisa
upang baguhin ang sistema
dignidad ay bigyang halaga
kapitalismo'y palitan na

protektahan ang sambayanan
hanggang maitayo ng bayan
yaong makataong lipunan
at maayos na daigdigan

- gregoriovbituinjr.
04.22.2024

* litratong kuha ng makatang gala sa Global Climate Strike, na ginanap sa Liwasang Aurora, Quezon City Memorial Circle, Setyembre 20, 2019.

Linggo, Abril 21, 2024

Pandesal muli ang almusal

PANDESAL MULI ANG ALMUSAL

pandesal muli ang almusal
habang naritong nagtatsaa
almusal muli ay pandesal
tulad ng karaniwang masa

tara na't mag-agahan tayo
kailangan nating kumain
upang sumigla ring totoo
itong katawan pagkagising

kaysaya't kasalo si misis
na sabay laging mag-agahan
nang iwing gutom ay maalis
lumakas naman ang katawan

pandesal sa agaha'y sikat
hanap ng masa pag nagmulat

- gregoriovbituinjr.
04.21.2024

Pagbabalik

PAGBABALIK

nakabalik na sa Pilipinas,
este Maynila, galing Batangas
upang gampanan ang inaatas
na pagtayo ng sistemang patas

kaya marapat ding isabuhay
ang pangarap na yakap na tunay
kaya patuloy na nagsisikhay
nang lipunang asam ay mataglay

tila lamay ay isang bakasyon
upang tuparin ang nilalayon
ngunit patuloy pa rin sa misyon
ang tibak na ito hanggang ngayon

kaya maghahanda ang makata
kasama'y nakikibakang dukha
upang maisiwalat sa madla
ang yakap na misyon at adhika

- gregoriovbituinjr.
04.21.2024

Paglisan

PAGLISAN

lumuwas na ng aking maybahay
mula sa ilang araw na lamay
mula nang mamayapa  si Itay
at damdamin ay tigib ng lumbay

lumuwas matapos ang pasiyam
habang naroon namang naiwan
ang mabubuting kamag-anakan
at si Inay at kapatid naman

nagdasal din at nagsalu-salo
at nagtungo rin sa sementeryo
doon ay nagnilay na totoo
kaya nagawa ang tulang ito

pang-apatnapung araw sasapit
ay kami'y muling uuwi, hirit
bilang pagrespeto'y aking sambit
babalikan si Dad na kaybait

- gregoriovbituinjr.
04.21.2024

Sabado, Abril 20, 2024

Salusalo sa pasiyam

SALUSALO SA PASIYAM

matapos ang dasal ay nagsasalusalo
ang magkakamag-anak at kakain dito
tulad ng inihandang pansit at adobo
habang namayapa'y inalayan din nito

tuyong kalamyas at sinaing na tulingan
sa lamay at pasiyam ay muling natikman
inuulam ko pag napunta ng Balayan
sa tuyong kalamyas sila'y inuunahan

di na ako mahilig sa pansit at karne
bagamat may luto namang adobo rine
gulay at isda na lang ang aking putahe
o kaya'y magta-tsaa o barakong kape

may dasal sa umaga, sunod ay sa hapon
tutungong sementeryo bago dapithapon
pagka apatnapung araw pa ay mayroon
babangluksa naman sa susunod na taon

- gregoriovbituinjr.
04.20.2024

Tibaw

TIBAW

ngayon ang ikasiyam na araw
mayroon pang pasiyam o tibaw
bilang alaala sa namatay
at ipagbunyi ang kanyang buhay

nagsasama-sama ang kaanak
at kaibigan, ipagdarasal
ang namayapa bilang respeto
habang narito pa raw sa mundo

tradisyon na ang tibaw sa bansa
tayo'y tigib mang lumbay at luha
isang salusalong ginagawa't
ginugunita ang namayapa't 

ang masasaya nilang kahapon
babangluksa'y sa sunod pang taon

- gregoriovbituinjr.
04.20.2024

tibaw - sinaunang salusalong ginagawa sa ikatlo o sa ikasiyam na araw ng kamatayan ng isang tao; nagsasama-sama ang mga kaanak at kaibigan ng namatay upang ipagdasal ito, mula sa UP Diksiyonaryong Filipino
* namatay si Dad ng Abril 12, kaya sa bilang na siyam na araw ay kasama ang petsa 12, kaya Abril 20 - Abril 11 = 9 na araw

Biyernes, Abril 19, 2024

Libing

LIBING

katanghaliang tapat nang nagmisa sa Balayan
bago dalhin si ama sa kanyang paghihimlayan
matapos ay hinatid ng labinlimang sasakyan
si ama patungong Calaca sa huling hantungan

napakainit ng tanghaling natigib ng luha
nang bumabaybay ang sasakyan patungong Calaca
ngunit hanging kaylamig ang humahampas sa mukha
hanggang marating ang sementeryong gabok ang lupa

tila ba sa kabaong si Dad ay himbing na himbing
bagamat alam nating di na siya magigising
inilagak na sa huling hantungan ang magiting
na amang sa asawa't mga anak ay kaylambing

pagpupugay sa iyo, Dad, sa inalay mong buhay
sa pamilya at sa kapwang natulungan mong tunay
pinakita sa iyong larang ang napakahusay
na serbisyo sa bayan at sa pamilyang kalakbay

- gregoriovbituinjr.
04.19.2024

* litratong kuha ng makatang gala nang inilagak ang labi ng kanyang ama sa sementeryo ng Calaca, ikatlo ng hapon, Abril 18, 2024
* ang nasa ilalim na lapida ay sa kanyang ama at ina

Huwebes, Abril 18, 2024

Huling gabi ng lamay

HULING GABI NG LAMAY

marami pa ring kamag-anakan
ang naroroong nagdaratingan
tulad ng tiyahi't magpipinsan
iba'y kaylayong pinanggalingan

di makatulog sa huling gabi
kaya nagbantay na lamang dine
sa pagninilay ipinipirmi
ang paksang itutula ko sabi

ang umalis sa sariling bayan
ay bumalik din sa pinagmulan
ang ipinanganak sa Balayan
sa bayang iyon uuwi naman

naritong pulos kape't salabat
nang sa huling lamay ay magluwat
patuloy na nagtutugma't sukat
buong araw tiyak ako'y puyat

- gregoriovbituinjr.
04.18.2024

Miyerkules, Abril 17, 2024

Ama bilang bayani ng pamilya

AMA BILANG BAYANI SA PAMILYA

sa bawat anak, bayani ang tatay
lalo't di nito bisyo ang tumagay
kundi anak ay pag-araling husay
anak nama'y makikinig na tunay

sa amin, si Dad ay isang bayani
na talagang maipagmamalaki
nagawaran pa siya ng Employee
of the Year noon ni Pangulong Cory

nagtrabaho sa kabila ng hirap
ng buhay ay talagang nagsumikap
sa pamilya'y tunay na may pangarap
na ginhawa'y makamit naming ganap

wala na si Dad, na namayapa na
sa edad niyang walumpu't dalawa
pagpupugay sa iyo, aming ama
tangi kong masasabi'y "Mabuhay ka!"

- gregoriovbituinjr.
04.17.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Tubig, kape at salabat

TUBIG, KAPE AT SALABAT

kayrami kong nainom sa lamay
di alak dahil doon ay bawal
walang sugal at walang pagtagay
kundi tubig, kape at salabat

may meryendang tinapay sa plastik
may mani at iba pang kutkutin
may butong pakwan, biskwit at kornik
habang nagsusulat, di antukin

inihanda sa mga bisita
at kamag-anak na naroroon
na kwento naman ang baon nila
pawang talakayan ng kahapon

ako sa kanila'y nakikinig
nakilala'y ibang kamag-anak
habang nagsasalabat o tubig
nabatid ko'y lalamnin ng pitak

- gregoriovbituinjr.
04.17.2024

Panganay

PANGANAY
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Pangalawa ako sa anim na magkakapatid, at panganay sa apat na lalaki. Ako ang junior ni Dad dahil ipinangalan ako sa kanya.

Ang aking nakatatandang kapatid na babae ay nasa US dahil pinetisyon ng anak kaya silang mag-asawa ay naroroon nang mamatay si Dad noong Abril 12. Kaya ako muna ang tumayong panganay sa magkakapatid habang wala si Ate. Bagamat hindi talaga ako ang naging punong abala sa burol kundi ang pangatlo, pang-apat at bunso na nakasama ni Dad sa kanyang huling sandali. Bagamat tumulong din ako at nagbantay sa burol habang tulog ang lahat.

Dala ko ang trabaho kahit sa lamay. Nagtitipa sa kompyuter ng madaling araw habang tinatapos ang nakuha kong kontrata ng translation mula sa isang institusyon. Abril 15 ang ikatlong deadline (34 pahina) at Abril 19 (anim na pahina) ang huling deadline. Kaya nagtatrabaho pa rin kahit nasa lamay.

Tamang-tama namang nakuha na ni Ate ang kanyang green card nito lang Abril 14, na ibinalita agad niya sa aming magkakapatid. Kaya nagpasya na siyang umuwi ng Pilipinas upang makadalo sa libing ni Dad sa Abril 18. Dumating na rin mula Davao ang isa ko pang kapatid na si Greg Vergel, panglima sa magkakapatid, kasama ang kanyang pamilya.

Marahil ako lang ang kaiba sa magkakapatid, dahil ako lang ang naging aktibista. Nagsimula iyon sa pagbabasa at pagpunta-punta sa Popular Bookstore sa Doroteo Jose sa Maynila, noong bandang huling bahagi ng 80s, bago iyon lumipat sa Tomas Morato, malapit sa Boy Scouts Circle, sa Lungsod Quezon.

Hindi kami nagkita ni Ate bago ako lumuwas ng Maynila kahapon, Abril 16, upang daluhan muna ang isang talakayan ng Komisyon sa Wikang Filipino (KWF) na gaganapin sa Philippine Normal University sa Abril 17, ngayong hapon. Pambihirang pagkakataon iyon na KWF mismo ay nag-email sa akin upang daluhan ko ang kanilang aktibidad sa PNU. Kaya kailangan kong lumuwas ng Maynila at babalik muli sa Balayan sa gabi para sa huling lamay.

Mabuti at nakabalik na si Ate sa Pilipinas, at kumpleto na kaming anim na magkakapatid upang ihatid sa huling hantungan si Dad sa Calaca bukas, Abril 18.

PANGANAY

mula Tate, dumating na si Ate
panganay sa aming magkakapatid
na sa akin ay magandang mensahe
at kumpleto na kaming maghahatid
sa aming Ama sa huling hantungan
na namatay na mula sa ospital
nagsikap para sa kinabukasan
si Dad na aming ikinararangal

si Ate naman ang punong abala
bagamat sa group chat lang nagkausap
si utol Vergel ay di pa nakita
na mula Davao pa'y sadyang lumipad
kasama ang kanyang buong pamilya
na sa Batangas ay di pa napadpad

04.17.2024

Martes, Abril 16, 2024

Sa landas ng tatlong bayan

SA LANDAS NG TATLONG BAYAN
Maikling kwento at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Marahil ay magtataka ang iba pag nalaman nilang tatlong bayan itong tinatahak nang mamatay si Dad. Ang punerarya ay mula Nasugbu, ang burol ay sa Balayan, at ang libing ay sa Calaca. 

Karaniwan kasi, pag namatay ay sa isang bayan lang ang nag-aasikaso, o kaya'y dalawang bayan, na ang bayan ay katabi ng isa pang bayan. Subalit kay Dad ay tatlo. May kwento kasi iyan.

Si Dad talaga ay taga-Balayan, subalit nagkaroon ng bahay sa isang barangay sa Nasugbu kung saan maraming kamag-anak na Bituin.

Sa pagitan ng Nasugbu at Balayan ay ang bayan ng Tuy (na binibigkas na Tu-Wi), na marami ring kamag-anakang Bituin, tulad sa Barangay Putol.

Nais naman ni Dad mailibing sa Calaca dahil doon din nakalagak ang mga labi ng Tatang, o Mamay (o lolo) Tura at Nanay (o lola) Tinay, na magulang ni Dad. Kung sa Balayan siya ilalagak ay solo lang siya, at makakasama niya marahil doon ay ang kanyang balae na si Ka Juani.

Iyan ang payak na kwento ng tatlong bayang may kaugnayan sa pagkamatay ni Dad.

SA LANDAS NG TATLONG BAYAN

tatlong magkakalapit na bayan ang tinatahak
nang mamatay si Ama na ang dulo'y ang paglagak
sa huling hantungan, daang aspaltado't di lubak

Nasugbu muna, Balayan sunod, huli'y Calaca
bakit ba tatlong bayan, ito'y may dahilang sadya
pagkat may kaugnayan kay Ama mula simula

ipinanganak si Ama sa bayan ng Balayan
at doon din nalagutan sa isang pagamutan
nais na sa Calaca malagak kasama'y Tatang

sa Nasugbu naman nakapagpatayo ng bahay
siyang nagsikap upang mapag-aral kaming tunay
bilang ama ng pamilya'y sadyang napakahusay

edad na walumpu't dalawa ay kanyang naabot
mapalad na tayo kung marating iyon ay bonus

04.16.2024

* litrato mula sa google

Hikab sa lamay

HIKAB SA LAMAY

ramdam ko na ang antok, naghikab 
ngunit di pa oras magpahinga 
dapat pang asikasuhing ganap 
ang kamag-anakan at bisita 

nakadalawang hikab na ako
ay, dapat nang magpahingang tunay
sa tula ako nagpasaklolo
na siyang sa akin umalalay

pag mga bisita'y nag-uwian
maglilinis muna ng paligid
ipasok ang pinggan, kanin, ulam
saka bintana't pinto'y ipinid

at sa mahabang bangko'y humiga
mga mata'y marahang ipikit
habang sa mahal nangungulila
ay matutulog ng ilang saglit

- gregoriovbituinjr.
04.16.2024

Lunes, Abril 15, 2024

12 at 17

12 AT 17
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Si Dad ang panlima at si Tiyo Mado ang pang-anim sa magkakapatid. Sila rin ang talagang close. Nang lumuwas ng Maynila si Dad noong 1960s upang mag-aral at magtrabaho, kinuha niya si Tiyo Mado upang makapag-aral din at ipinasok niya ng trabaho sa pinapasukan ni Dad. Sa FEATI University, kung saan doon din ako nagkolehiyo, nakita nina Dad at Tiyo Mado ang kanilang napangasawa.

Gayunman, may naikwento ang aking kapatid, habang kausap namin ang aming pamangkin.

Birthday ni Tiyo Mado, na nakababatang kapatid ni Dad, tuwing Abril 17. Namatay siya noong nakaraang taon, petsang Nobyenbre 12, limang araw bago mag-birthday si Dad.

Birthday naman ni Dad tuwing Nobyembre 17. Namatay siya nitong Abril 12, limang araw bago mag-birthday si Tiyo Mado.

Pareho pala silang isinilang ng petsa 17 at namatay ng petsa 12. Usapan nga ay parang nagsunduan ang dalawa, na talaga namang magkalapit o close na magkapatid.

Limang araw ang pagitan ng numero ng petsa ng pagkasilang at kamatayan - ang 5 bilang prime number.

Hindi naman ako naniniwala sa numerology bagamat BS Math ang aking kurso sa kolehiyo. Gayunman, ikinwento ko lang ang naikwento sa akin.

Maganda rin naman ang numero ng mga petsa na isa ay prime number - ang 17. At pag in-add mo ang 12 at 17, ang sum ay 29 na isa ring prime number, o tanging sa 1 lang ito maidi-divide. Ang 5, 17, at 29, ay prime number, at gansal din o odd number.

Bagamat ang 12 dahil even number ay hindi naman prime number, dahil divisible by 2, 3, 4, at 6, bukod sa 1 at 12.

Kumatha ako ng tula hinggil sa naikwentong ito.

12 AT 17

dalawang mumero ang tila pinagtiyap
nina tiyo't Dad na magkapatid ngang ganap
Tiyo Mado'y sinilang, Abril Disisyete
namayapa siya'y petsa Nobyembre Dose

sinilang si Dad ng Nobyembre Disisyete
namayapa siya sa petsang Abril Dose
magkapatid silang alam kong sanggang dikit
na sa isa't isa'y talagang magkalapit

kina Tito Mado't Dad, ako'y nagpupugay
ang kanilang pagkawala'y nagbigay-lumbay
mga payo nila'y lagi kong tatandaan
aral nilang pamana'y di malilimutan

maraming salamat po sa inyong dalawa
at pagsasama natin noon ay kaysaya

04.15.2024

* litrato ng tsart mula sa google

Linggo, Abril 14, 2024

Pagninilay

PAGNINILAY

isusulat ko ang anumang naninilay
ilalarawan ang anumang makukulay
kumakatha pa rin kahit di mapalagay
sa kasalukuyan man ay tigib ng lumbay

akdain din ang masaya o isyung dala
bilang abang makata, editor, kwentista
bilang mananalaysay ng mga historya
bilang tibak na Spartan, limgkod ng masa

di ko naman hanap ang lugar na tahimik
gabing pusikit man o araw na'y tumirik
kahit maingay, handa ang aking panitik
magsusulat akong walang patumpik-tumpik

ang mahalaga palagi'y may sasabihin
at masisimulan mo na ang aakdain

- gregoriovbituinjr.
04.14.2024

Kamatayan

KAMATAYAN

ang lahat ng tao'y mamamatay
isang katotohanan ng buhay
gayunman, tayo'y tigib ng lumbay
pag mahal sa buhay na'y nawalay

paano ba agad matatanggap
kung may tutuparin pang pangarap
kung sa sakuna'y nawalang iglap
o kung sa ospital na'y naghirap

ang mahalaga, noong buhay pa
noong kayo pa'y nagkakasama
ay nagsikap, nagmamahalan na
at may respeto sa bawat isa

kamataya'y di maiiwasan
masasabing buhay nga ay ganyan
marahil tanging pag-ibig lamang
ang mapapabaon sa libingan

- gregoriovbituinjr.
04.14.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Sabado, Abril 13, 2024

Takipsilim

TAKIPSILIM

sumilang ang araw sa bansa, bayan at kanugnog
sa daigdig ay sisikat ng pagkatayog-tayog
habang ilang oras lamang ito na'y papalubog
at bukas ay sisikat muli ng buong pag-irog

tulad din ng buhay, may pagsikat at takipsilim
tulad din ng pagkawala ng buhay na taimtim
tulad kong isang bubuyog na sa rosal sumimsim
sa bawat umaga't tanghali, sasapit ang dilim

ang paglubog ng araw ay matalinghaga minsan
pagkat nauugnay bilang tanda ng kamatayan
ngunit paano tatanggapin ang katotohanan
na mahal mo'y lumubog na ang araw nang tuluyan

nadarama ko pa rin ang kabutihan ni Ama
sa aming magkakapatid na inaruga niya
ang pagsapit ng takipsilim ay may ibinunga
na magkakapatid, pinakita'y pagkakaisa

- gregoriovbituinjr.
04.13.2024

Bukangliwayway

BUKANGLIWAYWAY

ang pagkasilang ay kapara ng bukangliwayway
ating magulang ay kaysaya't isang bagong araw
pag-uha ng sanggol ay tanda ng pag-asa't buhay
pag narinig ng iba'y palakpak at di palahaw

magsasaka'y gising na bago magbukangliwayway
paparoon na sa bukid kasama ng kalabaw
mag-aararo at magtatanim ng gintong palay
hanggang mag-uhay, pati gulay, okra, bataw, sitaw

manggagawa'y gising na sa pagbubukangliwayway
papasok sa trabaho, may panggabi, may pang-araw
sa pabrika'y binenta ang lakas-paggawang tunay
sa karampot na sahod ang metal ay tinutunaw

O, bukangliwayway, sa bawat aking pagninilay
matapos ang takipsilim, ikaw nama'y lilitaw
upang sambayanan ay gabayan, tula ko'y tulay
sa masa, tanda ng pag-asa't hustisya ay ikaw

- gregoriovbituinjr.
04.13.2024

Biyernes, Abril 12, 2024

Tula kay Dad

TULA KAY DAD

alas-diyes disisiyete kaninang umaga
nang mabalitaan namin ang pagkawala niya
nagyakapan kami ni misis, may luha sa mata
gayunman, tinanggap na naming si Dad ay wala na

maraming salamat, Dad, sa inyong pagpapalaki
sa amin, ikaw ay aming ipinagmamalaki
binigyan ng edukasyon, inalagaan kami
at tiniyak na maging mamamayang mabubuti

buti't nagisnan ninyo ang kasal namin ni Libay
iyon ay isa sa ikinatuwa ninyong tunay
pag inyong kaarawan, tula ang tangi kong tulay
upang sadyang amin kayong mapasaya ni Inay

sa pagkawala ninyo'y tula pa rin itong lahad
hanggang sa muling pagkikita, pahinga ka na, Dad

- gregoriovbituinjr.
04.12.2024
Ang patalastas na ito'y nilabas bago magtanghali sa pesbuk ng inyong abang lingkod.

Paalala sa kubeta

PAALALA SA KUBETA

paalala'y kaytagal na
sa pinasok na kubeta
sa opisina, kantina,
retawran at kung saan pa

kubeta'y huwag iiwang
marumi't makalat naman
ang inidoro'y buhusan
huwag burara sa ganyan

may susunod pang gagamit
kaya huwag nang makulit
iwan mo iyong malinis
upang sila'y di mainis

kung sumunod ka, salamat
tao kang talagang mulat

- gregoriovbituinjr.
04.12.2024

Huwebes, Abril 11, 2024

Salin wika sa LRT2

SALIN WIKA SA LRT 2

minsang sumakay sa Cubao ng LRT2 
na balak bumaba sa estasyon sa Recto
paskil sa tren ay kinunan ko ng litrato
Ingles ay sinalin sa wikang Filipino

"Keep hands away from the door edge."
"Huwag ilagay ang kamay sa gilid ng pinto."

"Do not lean on train doors."
"Huwag sumandal sa pinto ng tren."

"Emergency brake and door open handle."
"Pangkagipitang preno at tatangnan ng pinto."

"Break cover, turn handle to apply brake..."
"Basagin ang takip, pihitin ang tatangnan para sa preno..."

"...and unlock door in emergency."
"...at para mabuksan ang pinto sa sandali ng kagipitan."

"Emergency use only."
"Gamitin lamang sa sandali ng kagipitan."

"Penalty for improper use."
"May parusa sa hindi wastong paggamit."

maraming salamat sa wastong pagsasalin
na kauna-unawa habang sakay sa tren
pag nabasa ng masa'y talagang susundin
na nasa wikang pambansang talagang atin

- gregoriovbituinjr.
04.11.2024

Gagawin ko't muling gagawin

GAGAWIN KO'T MULING GAGAWIN

gagawin ko't muling gagawin ang pagkatha
pagkat ito na'y misyon ng abang makata
sa buhay na iwi, umakda ng umakda
ng maikling kwento, sanaysay, dagli't tula

gagawin ko't muling gagawin ang magrali
pagkat tibak akong sa bayan nagsisilbi
upang lipunang asam sa madla'y masabi
upang kalagayan ng dukha'y mapabuti

gagawin ko't gagawin ang makapagturo
kung paano sa sistemang bulok mahango
ang dukha't manggagawang laging ginogoyo
ng kapitalistang tuso't trapong hunyango

gagawin kong muli't muli ang makibaka
nang masa'y kamtin ang panlipunang hustisya
sa madla'y patuloy na mag-oorganisa
upang palitan na ang bulok na sistema

gagawin ko't gagawin ang pananaludtod
habang lipunang asam ay tinataguyod
kumayod mang kumayod, kahit walang sahod
magtutugma't sukat nang walang pagkapagod

- gregoriovbituinjr.
04.11.2024

* litrato mula sa app game na Word Connect

Aklatan sa Laot, sa pagdating ng barkong Doulos

AKLATAN SA LAOT, SA PAGDATING NG BARKONG DOULOS
Maikling sanaysay at tula ni Gregorio V. Bituin Jr.

Nabatid namin ni misis ang pagdating ng barkong internasyunal na MV Doulos sa bansa. Isa iyong malaking bentahan ng aklat na nag-iikot sa buong mundo. Ayon nga sa kanilang patalastas, "MV Doulos Hope, the largest floating library in the world, anchored in Manila for a 19-day visit from March 27 to April 14, 2024, at the Eva Macapagal Terminal, Port Area Manila."

Ayon pa sa kanila, ang salitang 'doulos' ay Griyego at nangangahulugang lingkod o servant, kaya ang barko ay dapat maging 'lingkod ng pag-asa' o 'servant of hope'.

Huli kong punta roon ay noong 2012 pa nang pumunta ito sa bansa noon.

Nagtungo kami ni misis doon, hapon na ng Abril 10, 2024, dahil Araw ng Eid Il Fitr, na isang holiday sa ating bansa. Maraming pila, maraming tao. Sa online ay hindi kami nakahabol ni misis dahil fully booked na, kaya naghintay pa kami ng mga lalabas. Mga kalahating oras din kaming naghintay at nakapasok din sa barko.

Napag-usapan namin ni misis na tila ba mas malaki ang barkong Rainbow Warrior ng Greenpeace sa barko ng MV Doulos.

Sa loob, maraming mga bata, at marami ring shelf ng Children's Books. Halos walang political books, at marami ang bible at religious books. Sa bungad pa lang ay marami nang sudoku puzzles, sa isang malaking lamesa.

Ang nabili ko ay dalawang aklat na pangkalikasan: Ang "Discover Weather and Climate, A Guide to Atmospheric Conditions" at ang "Endangered Animals and How You Can Help." Ang una ay nagkakahalaga ng 200 unit na katumbas ng P240.00 at ang ikalawa naman ay 100 unit o P120.00. Kaya bale P360.00 ang dalawang aklat. Dagdag pa ang isang remembrance ballpen na may tatak ng Doulos sa halagang P40.00 at ang bag na may tatak na Doulos Hope sa halagang P60.00. Kaya P460.00 lahat. Sulit naman dahil bihira namang dumating ang barkong ito sa atin.

Dahil nga walang pampulitika at pang-ekonomyang aklat, at wala ring mga tula, bagamat may ilang literatura, mas pinili ko ang dalawang aklat na pangkalikasan, dahil mas makakatulong ito sa kampanya para sa kapaligiran at klima, lalo na sa pagbibigay ng edukasyon sa mga maralita, na madalas kong kaulayaw bilang sekretaryo heneral ng isang samahang maralita.

Naisip ko, maganda ring may ganitong barko para naman sa panitikang bayan. Mga tula at kwentong bayan, at nobela ng ating mga hinahangaang Pilipinong manunulat, sa wikang Pilipino man at sa wikang Ingles, upang maitaguyod ang ating panitikan sa ibang bansa.

Kumatha ako ng munting tula hinggil sa karanasan sa nasabing barko.

AKLATAN SA LAOT

may bilihan ng aklat sa laot
ito ay sa barkong M.V. Doulos
hapon na, mabuti't nakaabot
kami ni misis sa barkong Doulos

barkong lumilibot sa daigdig
sa lugar na mainit, malamig
misyon ng barko'y nakakaantig
ang mensahe'y pag-asa't pag-ibig

maraming aklat pambata roon
pati na aklat pangrelihiyon
iba'y bumili ng kahon-kahon
kami'y dalawang libro lang doon

umuwi kaming pawang masaya
nabili mang aklat ay dalawa
mahalaga'y doon nakasampa
sana roon ay makabalik pa

04.11.2024